Паэму «Тарасова доля» вялікі пясняр бела рускага народа прысвяціў свайму ўкраінска му сабрату па пяру Тарасу Шаўчэнку. Паэмг была напісана ў тысяча даевяцьсот трыццац] дзевятым годзе. У аснове сюжэта твора — жыццё Тарасі Шаўчэнкі ад нараджэння і да смерці. Вось яі апісвае Купала час, у які нарадзіўся ўкраінск паэт: Як раджала яго маці, —
Не свяцілі зоры,
Зубы скаліла няволя,
Хахатала гора.
Цяжкім, гаротным было дзяцінства ў Тара са. Толькі ўзняўся на ногі — адразу «панш чына, батрацтва». 3 юначых гадоў давялос: падстаўляць спіну катам. Тут жа аўтар дае наі зразумець, што такім было дзяцінства не тольк ў Тараса, гэта лёс усіх дзяцей украінскага бя^І няцтва. Ды не толькі украінскага Шаўчэнкі, Купала ўспамінае і сваё, такое ж гаротнае і, здавалася, беспрасветнае: Я таксама нарадзіўся
Ў ланцугах пад царам.
Спапяліў бы ту часіну,
Каб я яюг, пажарам.
Купала з любоўю апісвае ў творы прыга-жосць роднай прыроды, якая ў далекія часы прыгону, калі Тарасу даводзілася праходзіць па нашай зямлі, спачувала хлопцу-ўкраінцу. Бясконца захапляецца аўтар і самім Тарасам, яго чулай душой і сэрцам, што не захацела скарыцца панам. Колькі ні білі паны Тара- са, колькі ні катавалі, не змаглі забраць скарб, падораны хлопцу Богам, — яго песню, яго слова: 

Пайшло слова Тарасова
Горда, непакорна,—
Знайшла водклік яго песня
У людзей прыгонных,
I пайшло Тарасова слова далёка, пачулі яго абяздоленыя людзі не толькі Украіны, але і' Расіі, і Беларусі. Пачулі і сталі дабівацца леп-шата жыцця. Заканчваецца паэма гімнам новаму жыццю, Янка Купала захапляецца дасягненнямі "Украіны таго часу, калі пісалася паэма. Куш радуе, што людзі сталі вольнымі, сталі жыі лепш: 

Ані слез піых, ані гора,
Ні цара, ні пана!
Эх, Кабзар, каб ты збудзіўся,
На. Украіну глянуў!..