̳í³ñòåðñòâî îñâ³òè Óêðà¿íè

Êè¿âñüêèé òîðãîâî-åêîíîì³÷íèé óí³âåðñèòåò

Êîëîìèéñüêèé åêîíîì³êî-ïðàâîâèé êîëåäæ

ÐÅÔÅÐÀÒ

ç ô³çè÷íîãî âèõîâàííÿ

Ïëàâàíÿ. Âèäè ïëàâàííÿ.

Âèêîíàâ: ñòóäåíò ãðóïè

Ïåðåâ³ðèâ: Òàê÷óê Î.².

Êîëîìèÿ

2000

Ïëàí.

1. Ïëàâàííÿ.

2. Ñïîðòèâíå ïëàâàííÿ.

3. ϳäâîäíå ïëàâàííÿ.

Ñïèñîê âèêîðèñòàíî¿ ë³òåðàòóðè.

ÏËÀÂÀÍÍß

Ëþäè âì³ë³¿ äîáðå ïëàâàòè ùå â ãëèáîêó äàâíèíó. Ïðî öå ñâ³ä÷àòü çáåðåæåí³ ïàì'ÿòêè ìàòåð³àëüíî¿ êóëüòóðè ñòàðîäàâíüîãî ªãèïòó ³ ñòàðîäàâíüî¿ Ãðåö³¿. Ñåðåä åêñïîíàò³â ìóçåþ ñòàðîºãèïåòñüêîãî ìèñòåöòâà â ì. Òó-ð³í³ (²òàë³ÿ) º âåëèêèé êàì³íü. Íà ïîâåðõí³ éîãî âèð³çüáëåíà ô³ãóðà æ³íêè, ÿêà ïëèâå ñïîñîáîì, ùî íàãàäóº ñó÷àñíèé áðàñ. Ó÷åí³ ââàæàþòü, ùî ô³ãóðà âèð³çüáëåíà çà 1200—1700 ðîê³â äî í. å. Öÿ ñòàðîäàâíÿ ïàì'ÿòêà äຠìîæëèâ³ñòü ïðèïóñêàòè, ùî ºãèïòÿíàì äàâíî áóâ â³äîìèé äóæå ïîøèðåíèé ó íàø ÷àñ ñòèëü ïëàâàííÿ.

Ç ³ñòî𳿠â³äîìî, ùî äîáðèìè ïëàâöÿìè áóëè ³ íàø³ ïðåäêè. Íàïðèêëàä, ùîá â³äáèòè íàïàä âîðîãà, âîíè ïåðåïëèâàëè ð³÷êè, ïîäîâãó õîâàëèñÿ ï³ä âîäîþ, äèõàþ÷è ÷åðåç ïîðîæíèñòèé î÷åðåò.

Óì³ííÿ ïëàâàòè ìຠâåëèêå çíà÷åííÿ â æèòò³ ëþäåé. Íåð³äêî â³ä öüîãî çàëåæèòü æèòòÿ ëþäèíè.

Îäíîãî ðàçó êèòîá³éí³ ñóäíà ôëîòè볿 «Ñëàâà», ïîâåðòàþ÷èñÿ ç ïðîìèñëó, ïîòðàïèëè â æîðñòîêèé øòîðì. Ïåðåä ñâ³òàíêîì êî÷åãàðà ªâãåí³ÿ Äåðæàâ³íà çìèëî õâèëåþ. Ïðîð³çóþ÷³¿ ³ìëó ïîòóæíèìè ïðîæåêòîðàìè ³ ðàêåòàìè, ñóäíà ôëîòè볿 äîâãî øóêàëè ïðîïàëîãî. Êî÷åãàð áóâ âèïðîáóâàíèì ìîðÿêîì. Ó âîä³ â³í ñêèíóâ ³ç ñåáå íàáóõëèé âàæêèé îäÿã ³ ìóæíüî áîðîâñÿ ç õâèëÿìè. Á³ëüøå ãîäèíè òðèâàëà âàæêà áîðîòüáà ëþäèíè ç ðîçáóðõàíîþ ñòèõ³ºþ, ïåðøå í³æ òîâàðèø³ âèÿâèëè éîãî ³ ï³äíÿëè íà ïàëóáó. Âì³ííÿ äîáðå ïëàâàòè âðÿòóâàëî éîìó æèòòÿ.

Äîáðèé ïëàâåöü ìîæå âðÿòóâàòè íå ò³ëüêè ñâîº æèòòÿ.  äí³ Âåëèêî¿ Â³ò÷èçíÿíî¿ â³éíè çàã³í ðàäÿíñüêèõ ðîçâ³äíèê³â ï³ä âîãíåì âîðîãà â³äõîäèâ äî ð³÷êè. Ñåðåä ðîçâ³äíèê³â áóâ ñâ³òîâèé ðåêîðäñìåí ïî ïëàâàííþ Ëåîí³ä ̺ø-êîâ. Âîðîæà êóëÿ ïîøêîäèëà éîìó ïðàâå ïëå÷å, à â ³íøîãî á³éöÿ îñêîëêîì ì³íè â³ä³ðâàëî êèñòü ðóêè. ̺øêîâ íå ðîçãóáèâñÿ, âà-êëàâ òóãèé æãóò íà ðóêó ïîðàíåíîãî òîâàðèøà, ï³äïîâç äî ð³÷êè ³ êèíóâñÿ ç íèì ó âîäó. ϳäòðèìóþ÷è ïîðàíåíîãî çäîðîâîþ ðóêîþ ³ ïðàöþþ÷è îäíèìè íîãàìè, ïëàâåöü ïåðåïëèâ øèðîêó ð³÷êó, âðÿòóâàâ òîâàðèøà ³ äîñòàâèâ êîìàíäóâàííþ âàæëèâ³ â³äîìîñò³.

Àëå âì³ííÿ äîáðå ïëàâàòè íåîáõ³äíå ëþäèí³ íå ò³ëüêè â ÿêèõîñü âèíÿòêîâèõ âèïàäêàõ. Âîíî ìîæå áóòè ïîòð³áíå éîìó ³ â ïîâñÿêäåííîìó æèòò³, à íåð³äêî çâ'ÿçàíå ç ïðîôåñ³ºþ. Ïëàâàííÿ äóæå êîðèñíå ³ äëÿ ô³çè÷íîãî ðîçâèòêó, îñîáëèâî â äèòÿ÷³ ³ þíàöüê³ ðîêè, êîëè ôîðìóºòüñÿ îðãàí³çì. Ðåãóëÿðí³ çàíÿòòÿ ïëàâàííÿì ñïðèÿþòü ïðàâèëüíîìó ðîñòó, âèðîáëÿþòü êðàñèâó ïîñòàâó, çì³öíþþòü ñåðöå ³ ëåãåí³, ðîçâèâàþòü ì'ÿçè, ïîñèëþþòü îáì³í ðå÷îâèí. Áëàãîòâîðíî âïëèâຠïëàâàííÿ ³ íà îðãàíè äèõàííÿ Òàê, äîðîñëèé ïëàâåöü ïðè ãëèáîêîìó äèõàíí³ âèäèõຠäî 5000—7300 ñì³ ïîâ³òðÿ, à äîðîñëèé ÷îëîâ³ê, ÿêèé íå çàéìàºòüñÿ ïëàâàííÿì, ïðè ìàêñèìàëüíîìó âèäèõó âèäèõຠáëèçüêî 3500—4500 ñì³.

ϳä ÷àñ êóïàííÿ ³ ïëàâàííÿ îðãàí³çì ëþäèíè çàãàðòîâóºòüñÿ ï³ä âïëèâîì òåìïåðàòóðè âîäè ³ ìåõàí³÷íî¿ ¿¿ 䳿 (òèñêó). Êð³ì òîãî, ïëàâåöü çâè÷àéíî ï³ääàºòüñÿ áëàãîòâîðíîìó âïëèâó ñîíÿ÷íèõ ïðîìåí³â. Òîìó ïëàâàííÿ — îäèí ç íàéö³íí³øèõ âèä³â çàãàðòîâóâàííÿ, à çàãàðòîâàíà ëþäèíà ëåãøå ïåðåíîñèòü ìîðîç, ñïåêó, ¿é íå çàãðîæóº ïðîñòóäà. Äåÿê³ ïëàâö³, íàñò³ëüêè çàãàðòîâàí³, ùî ìîæóòü ïëàâàòè ³ âçèìêó â ëüîäÿí³é âîä³. Íà Ìîñêâà-ð³ö³ âæå ê³ëüêà ðîê³â âçèìêó ïðîâàäÿòüñÿ ìàñîâ³ çèìîâ³ çàïëèâè íà 500—2000 ì.

Ïëàâàòè ëþäèí³ äîïîìàãàþòü ô³çè÷í³ âëàñòèâîñò³ âîäè ³ òâåðäèõ ò³ë.

Ïèòîìà âàãà ò³ëà ëþäèíè ç ëåãåíÿìè, íàïîâíåíèìè ïîâ³òðÿì,— 0,96—0,99, òîáòî òðîõè ìåíøå â³ä ïèòîìî¿ âàãè âîäè. Ïðè ïîâíîìó âèäèõó âîíà êîëèâàºòüñÿ â³ä 1,1 äî 1,15 ³ ïðèáëèçíî äîð³âíþº ïèòîì³é âàç³ âîäè. ×èì á³ëüøà ïèòîìà âàãà ïð³ñíî¿ âîäè, â ÿê³é ïëàâຠëþäèíà, òèì ëåãøå íà í³é òðèìàòèñÿ. Ó ï³âäåííèõ êðà¿íàõ º ñîëîí³ îçåðà, â ÿêèõ ëþäèíà íå ìîæå ïîòîíóòè. Òàê³ îçåðà º ³ â íàø³é êðà¿í³. Öå ñîëîí³ îçåðà Áàñêóí÷àê ³ Åëüòîí.

Àëå ëþäèíà ìîæå òðèìàòèñÿ íà ïîâåðõí³ âîäè ëèøå äîòè, ïîêè, âñå ¿¿ ò³ëî çíàõîäèòüñÿ ó âîä³. Äîñèòü ïëàâöþ ï³äíÿòè ç âîäè ãîëîâó àáî ðóêó, ÿê éîãî ò³ëî çàíóðþºòüñÿ ãëèáøå. Îñü ÷îìó â õîðîøèõ ïëàâö³â óñå ò³ëî ³ íàâ³òü ãîëîâà ïîêðèò³ âîäîþ. Ëèøå ï³ä ÷àñ âäèõó âîíè ï³äí³ìàþòü îáëè÷÷ÿ ç âîäè, à ïîò³ì çíîâó .çàíóðþþòü éîãî. Õòî íå çíຠöüîãî, íàìàãàºòüñÿ ï³äíÿòè ãîëîâó ÿê ìîï:íà âèùå íàä âîäîþ. Àëå â³ä ^öüîãî éîãî ò³ëî ò³ëüêè øâèäøå çàíóðþºòüñÿ ó âîäó.

Íàéá³ëüø âèã³äíå äëÿ ïëàâöÿ ïîëîæåííÿ òóëóáà — áëèçüêå äî ãîðèçîíòàëüíîãî, òîä³ ïëàâåöü ëåãøå ïåðåáîðþº îï³ð âîäè. Îäíàê îï³ð âîäè íå ò³ëüêè çàâàæຠïðîñóâàííþ âïåðåä. Âîäà ìຠäóæå ö³êàâó âëàñòèâ³ñòü: âîíà ÷èíèòü îï³ð, ïðÿìî "ïðîïîðö³éíèé êâàäðàòó øâèäêîñò³ ðóõó. Öå çíà÷èòü, ùî ïðè çá³ëüøåíí³ øâèäêîñò³ ðóõó, íàïðèêëàä â òðè ðàçè, îï³ð çá³ëüøóºòüñÿ â äåâ'ÿòü ðàç. Çäàâàëîñÿ á. öÿ âëàñòèâ³ñòü ïîâèííà ò³ëüêè çàâàæàòè ïëàâöþ áîðîòèñÿ çà øâèäê³ñòü. Àëå âèÿâëÿºòüñÿ, ùî çàâäÿêè ö³é âëàñòèâîñò³ ñòâîðþºòüñÿ äîáðèé îï³ð ï³ä ÷àñ ãðåáê³â, ÿêèé äîïîìàãຠäîñÿãòè çíà÷íî¿ øâèäêîñò³ ó ïëàâàíí³. Ñàìå ÷åðåç öå ãðåáîê ðîáèòüñÿ ïëàâöåì øâèäêî, à âñ³ ï³äãîòîâ÷³ ðóõè ïîð³âíÿíî ïîâ³ëüíî. Çâè÷àéíî, âåëèêå çíà÷åííÿ òóò ìຠ³ ÷àñòîòà ãðåáê³â.

Íàéëåãøå íàâ÷èòèñÿ ïëàâàòè â äèòÿ÷îìó ³ þíàöüêîìó â³ö³. Äëÿ öüîãî ïîòð³áíî áëèçüêî 15 óðîê³â ïëàâàííÿ.

Ó÷èòèñÿ ïëàâàòè ìîæíà íà áóäü-ÿê³é íåãëèáîê³é ïðèáåðåæí³é ä³ëÿíö³ ç òâåðäèì, ÷èñòèì (áåç ÿì, êîð÷³â, âîäîðîñòåé) äíîì ³ íåøâèäêîþ òå÷³ºþ. Òîìó, õòî ïî÷èíຠâ÷èòèñÿ ïëàâàòè, òðåáà íàñàìïåðåä ïîðàäèòèñÿ ç ë³êàðåì, à äî çàíÿòü ïðèñòóïàòè ç òîâàðèøåì, ÿêèé â쳺 ïëàâàòè, àáî ç äîðîñëèìè. Ïëàâàòè ìîæíà ò³ëüêè ïðè äîáðîìó ñàìîïî÷óòò³. Íå ñë³ä ïëàâàòè íàòîùàêà àáî â³äðàçó ï³ñëÿ ¿äè. Çàéìàòèñÿ ïëàâàííÿì òðåáà ñèñòåìàòè÷íî, ïîòðîõó çá³ëüøóþ÷è òðèâàë³ñòü ïåðåáóâàííÿ ó âîä³ â³ä 5 äî 20—30 õâèëèí (ïðè òåìïåðàòóð³ âîäè 22—25°).

ßêùî âîäà õîëîäíà (íå âèùå 18°), òðèâàë³ñòü çàíÿòü ñë³ä ñêîðî÷óâàòè äî 10—15 õâèëèí. Ó âîä³ òðåáà á³ëüøå ðóõàòèñÿ ³ çíàõîäèòèñÿ â í³é, ïîêè ò³ëó òåïëî. Âèéøîâøè ç âîäè, ïîòð³áíî íàñóõî âèòåðòèñÿ ³ äîáðå ïðîòåðòè ïóõà.

ßêùî ï³ñëÿ ïëàâàííÿ âè â³ä÷óºòå âòîìó, â'ÿë³ñòü, ó âàñ ïðîïàäå àïåòèò, ñòàíå íåñïîê³éíèé ñîí, òî òèì÷àñîâî ïðèïèí³òü çàíÿòòÿ ³ çâåðí³òüñÿ äî ë³êàðÿ.

Ç ÷îãî æ ïî÷èíàòè â÷èòèñÿ ïëàâàòè?

Íàñàìïåðåä íàâ÷³òüñÿ íå áîÿòèñÿ âîäè. Äëÿ öüîãî âõîäüòå â íå¿ íà ì³ëêîìó ì³ñö³, íå çàäóìóþ÷èñü, â³äðàçó ïîðèíàéòå ó âîäó, ðóõàéòåñü, ãðàéòåñü.

Ïîò³ì çâèêàéòå çàíóðþâàòèñü ó âîäó ç ãîëîâîþ, ïîïåðåäíüî çàòðèìóþ÷³¿ äèõàííÿ íà âäèõó. Çàíóðèâøèñü ³ç ãîëîâîþ, ïîñòóïîâî, íå ïîñï³øàþ÷è, âèäèõàéòå ïîâ³òðÿ ó âîäó. Íà ïîâåðõí³ âîäè çàâèðóþòü áóëüáî÷êè. Íå á³éòåñü öüîãî. Ðîçïëþù³òü ï³ä âîäîþ î÷³ ³ ïîäèâ³òüñÿ íàâêîëî ñåáå. Êîëè íàâ÷èòåñÿ öüîìó, çðîá³òü, ñòîÿ÷è ó âîä³, âäèõ, ïðèñÿäüòå, îáõîï³òü ðóêàìè êîë³íà ³ ïðèãí³òü äî íèõ ãîëîâó. Ò³ëî ïîâ³ëüíî âèïëèâå «ïîïëàâêîì», ³ íà ïîâåðõí³ âîäè ïîÿâèòüñÿ âàøà ñïèíà. Ñòàðàéòåñü ïðîòðèìàòèñÿ â òàêîìó ïîëîæåíí³ ïîäîâøå. Ïîâ³òðÿ ïîñòóïîâî âèäèõàéòå ó âîäó. Ïîò³ì, âèïðÿìëÿþ÷èñü, óñòàíüòå.

Ñïðîáóéòå ïëàâíî, ðîçñëàáèâøè ì'ÿçè ðóê ³ í³ã, ëÿãòè íà âîäó îáëè÷÷ÿì âíèç. Ïîâ³ëüíî âèäèõàéòå ïîâ³òðÿ, ïóñêàþ÷è áóëüáàøêè. Ò³ëî ïî÷íå çàíóðþâàòèñÿ ó âîäó. Ñïðîáóéòå ëåæàòè ³ íà ñïèí³. Âè â³ä÷óºòå, ÿê âîäà òðèìຠâàñ íà ïîâåðõí³.

Ïîò³ì ìîæíà ïåðåéòè äî êîâçàííÿ ïî ïîâåðõí³ âîäè. Äëÿ öüîãî òðåáà, ïðèñ³âøè, åíåðã³éíî â³äøòîâõíóòèñÿ â³ä äíà íîãàìè ³ íàìàãàòèñÿ êîâçàòè ÿêîìîãà äîâøå.  öåé ìîìåíò ðîá³òü âèäèõ. ϳä ÷àñ êîâçàííÿ ò³ëî ³ ðóêè ³ç ñêëàäåíèìè äîëîíÿìè òðåáà âèòÿãíóòè, à îáëè÷÷ÿ îïóñòèòè ó âîäó. Âì³ííÿ êîâçàòè ïî ïîâåðõí³ âîäè íà ãðóäÿõ ³ íà ñïèí³ — ïåðøèé êðîê äî ñïðàâæíüîãî ïëàâàííÿ.

Íàâ÷èâøèñü êîâçàííþ ïî ïîâåðõí³, ïåðåõîäüòå äî ðîçó÷óâàííÿ ðóõ³â íîãàìè, ñïî÷àòêó ñèäÿ÷è íà áåðåç³ ³ óïèðàþ÷èñÿ â íüîãî ðóêàìè ççàäó, à ïîò³ì ëåæà÷è ó âîä³ íà ì³ëêîìó ì³ñö³, óïèðàþ÷èñü ðóêàìè îá äíî. Ïëàâíî ðóõàéòå íîãàìè âãîðó — âíèç, òàê, ùîá ï'ÿòêè í³ã â³ääàëÿëèñÿ îäíà â³ä îäíî¿ íà â³äñòàíü ÇΗ40 ñì. Ïðè ïðàâèëüíîìó ðóñ³ ï'ÿòêè ñï³íþþòü âîäó. Ñë³äêóéòå, ùîá êîë³íà íå äóæå çãèíàëèñü.Íàâ÷³òüñÿ ðóõàòè íîãàìè ïðè êîâçàíí³ íà ãðóäÿõ ³ íà ñïèí³. Ïîò³ì â³çüì³òü ó ðóêè îáñòðóãàíó äîøêó, íàäóòèé ãóìîâèé êðóã àáî êàìåðó â³ä ì'ÿ÷à ³ ïëàâàéòå, ðóõàþ÷è ïî ÷åðç³ íîãàìè. Ïîâòîðþéòå ö³ ðóõè êîæíîãî äíÿ, ïîñòóïîâî çá³ëüøóþ÷è â³äñòàíü, ÿêó âè ïðîïëèâàºòå.

Äèõàííÿ íå çàòðèìóéòå ³ äèõàéòå ð³âíîì³ðíî. Âèäèõàéòå ó âîäó, à ïðè âäèõóâàíí³ ï³äí³ìàéòå ãîëîâó ëèøå íàñò³ëüêè, ùîá ðîò ïîêàçàâñÿ íàä âîäîþ.

ϳñëÿ öüîãî ïåðåõîäüòå äî ðîçó÷óâàííÿ ðóõ³â ðóêàìè. Ãðåáîê ïî÷èíàéòå âèòÿãíóòîþ ðóêîþ ³ çàê³í÷óéòå éîãî á³ëÿ ñòåãíà. Âèíîñüòå ðóêó ç âîäè ë³êòåì âãîðó ³ âèòÿãóéòå ¿¿ âïåðåä. Ãðåáêè ðóêàìè ðîá³òü íàâïåðåì³ííî. Êîëè îäíà ðóêà ãðåáå, äðóãà âèòÿãóºòüñÿ âïåðåä. Ãðåá³òü ðóêàìè ïëàâíî, íå ïîñï³øàþ÷è, çëåãêà ïðèñêîðþþ÷è ðóõ ï³ä ê³íåöü ãðåáêà. Ñòàðàéòåñü ó âîä³ íå ðîáèòè ð³çêèõ ðóõ³â: âîíè íååôåêòèâí³ ³ øâèäêî âòîìëþþòü.

Êîæíèé ãðåáîê ðóêîþ ñóïðîâîäæóºòüñÿ òðüîìà-÷îòèðìà íàâïåðåì³ííèìè ðóõàìè í³ã. Ñïî÷àòêó ïëàâàéòå, çàòðèìóþ÷è äèõàííÿ íà âäèõó, à ïîò³ì ç ïîñòóïîâèì âèäèõîì ó âîäó. Ïðîïëèâøè 6—10 ìåòð³â, ñòàíüòå, âäèõí³òü ïîâ³òðÿ ³ ïëèâ³òü äàë³. Ïîò³ì ó÷³òüñÿ ðîáèòè âäèõ ó òîé ìîìåíò, êîëè âèéìàºòå îäíó ðóêó ç âîäè, ïåðåä òèì, ÿê ïðîíåñòè ¿¿ âïåðåä ïî ïîâ³òðþ, à âèäèõ, êîëè ðóêà ãðåáå. Ñïðîáóéòå ïëàâàòè, íå âèéìàþ÷è ðóê ç âîäè, à âèâîäÿ÷è ¿õ âïåðåä äëÿ ãðåáêà ï³ä âîäîþ. Ìîæëèâî, òàê âàì áóäå ëåãøå.

Äîòè, ïîêè íå íàâ÷èòåñÿ âïåâíåíî òðèìàòèñü íà ïîâåðõí³ âîäè, ïëàâàéòå ò³ëüêè âçäîâæ áåðåãà. Íàâ÷èâøèñü äîáðå ïëàâàòè, ïîáóâàéòå íà âîäí³é ñòàíö³¿, ïîðàäüòåñÿ ç ³íñòðóêòîðîì ïî ïëàâàííþ. ³í ñêàæå, ÷èì çàéìàòèñÿ íàäàë³.

ÑÏÎÐÒÈÂÍÅ ÏËÀÂÀÍÍß

²ñíóº ï'ÿòü ñïîñîá³â ñïîðòèâíîãî ïëàâàííÿ: êðîëü, áðàñ, áàòòåðôëÿé (ç ð³çíîâèäí³ñòþ äåëüô³í), íà ñïèí³, íà áîö³. Âîíè â³äð³çíÿþòüñÿ îäèí â³ä îäíîãî ïîëîæåííÿì ò³ëà ïëàâöÿ (íà ãðóäÿõ, íà ñïèí³, íà áîö³) ³ ð³çíèì ïîºäíàííÿì ðóõ³â ðóê ³ í³ã. Àëå ïðè áóäü-ÿêîìó ñïîñîá³ ò³ëî ïëàâöÿ çíàõîäèòüñÿ ó âîä³ â ãîðèçîíòàëüíîìó ïîëîæåíí³. Âèâ÷àòè ñïîðòèâíå ïëàâàííÿ ñë³ä ï³ä êåð³âíèöòâîì òðåíåðà.

Íàéøâèäøèé ³ äîñèòü ïîøèðåíèé ñïîñ³á ïëàâàííÿ — êðîëü. Âïåðøå â³í áóâ çàñòîñîâàíèé íà çìàãàííÿõ ó 1912 ð. Äîáð³ êðîë³ñòè ïðîïëèâàþòü 100 ë³ øâèäøå ÿê çà 1 õâ. Íàïðèêëàä, ðàäÿíñüêèé ïëàâåöü ²ãîð Ëóæêîâñüêèé â 1959 ð. âñòàíîâèâ ðåêîðä Ðàäÿíñüêîãî Ñîþçó, ïðîïëèâøè 100 ì çà 56.3 ñåê.

Êðîëü ââàæàþòü îñíîâîþ ñïîðòèâíîãî ïëàâàííÿ, áî, âì³þ÷è ïëàâàòè êðîëåì, ëåãêî îâîëîä³òè âñ³ìà ³íøèìè ñïîñîáàìè.

Äðóãèé ñïîñ³á ñïîðòèâíîãî ïëàâàííÿ — áðàñ. Áðàñîì ïëàâàþòü ïîâ³ëüí³øå, í³æ êðîëåì. Àëå â³í âõîäèòü äî ïðîãðàìè çìàãàíü ïî ïëàâàííþ.  1958 ð. íåîäíîðàçîâèé ÷åìï³îí Ðàäÿíñüêîãî Ñîþçó Âîëîäèìèð Ìèíàøê³í ïðîïëèâ öèì ñòèëåì 100 ì çà 1 õâ. 11,5 ñåê. ³ âñòàíîâèâ ñâ³òîâèé ðåêîðä. Áðàñ äóæå çðó÷íèé ï³ä ÷àñ ïåðåïðàâè óïëàâ, îñê³ëüêè ïëàâåöü ìîæå áà÷èòè ïåðåä ñîáîþ çíà÷íó ÷àñòèíó ì³ñöåâîñò³. Áðàñ øèðîêî çàñòîñî-âóºãüñÿ ïðè ðÿòóâàíí³ ïîòîïàþ÷èõ, ï³ðíàíí³ ³ ïëàâàíí³ íà õâèë³.

Íà ñïèí³ ìîæíà ïëàâàòè ³ êðîëåì, ³ áðàñîì. Á³ëüø øâèäêèé êðîëü íà ñïèí³. Áàãàòî íîâà-÷-ê³â øâèäøå çàñâîþþòü êðîëü íà ñïèí³, í³æ íà ãðóäÿõ. Òîìó, íàâ÷àþ÷èñü ïëàâàòè êðîëåì, îáîâ'ÿçêîâî ïðîáóþòü ïëàâàòè íå ò³ëüêè íà ãðóäÿõ, àëå é íà ñïèí³.

Ó ÷åòâåðòîìó ñïîñîá³ ïëàâàííÿ ëþäèíà çíàõîäèòüñÿ â ³íøîìó ïîëîæåíí³: âîíà ïëèâå íà áîö³. Çìàãàííÿ â öüîìó ñïîñîá³ ïëàâàííÿ òåïåð ïðîâàäÿòüñÿ ð³äêî, àëå â ïîáóò³ â³í ïîøèðåíèé.

«Íàéìîëîäøèé» ñïîñ³á ïëàâàííÿ — áàòòåð-ôëÿé. ³í ñêëàäí³øèé â³ä ³íøèõ ³ âèìàãຠõîðîøî¿ ô³çè÷íî¿ ï³äãîòîâêè. Çìàãàííÿ öèì ñïîñîáîì ïðîâàäÿòüñÿ ò³ëüêè íà 100 ³ 200 ì. Òîé, õòî ïëèâå áàòòåðôëÿºì, íàãàäóº ïóðõàþ÷îãî ìåòåëèêà (â ïåðåêëàä³ ç àíãë³éñüêî¿ «áàòòåðôëÿé» — ìåòåëèê). Ìîëîä³ ðàäÿíñüê³ ïëàâö³ Áîðèñ Êèñåëüîâ ³ Âàëåíòèí Êóçüì³í óñòàíîâèëè äâà ðåêîðäè Ðàäÿíñüêîãî Ñîþçó â ïëàâàíí³ áàòòåðôëÿºì. Á. Êèñåëüîâ ïðîïëèâ 100 ë³ çà 1 õâ. Ç ñåê., à Â. Êóçüì³í 200 ì — çà 2 õâ. 21 ñåê.

Áàòòåðôëÿé ìຠð³çíîâèäí³ñòü — äåëüô³í. Öåé âèä ïëàâàííÿ âèíèê çîâñ³ì íåäàâíî. Àëå âæå áàãàòî ïëàâí³â çàñòîñîâóþòü éîãî. Õàðàêòåðíà îñîáëèâ³ñòü äåëüô³íà — õâèëåïîä³áíèé ðóõ ò³ëà ç îäíî÷àñíèì óäàðîì ç³ìêíóòèìè âêóï³ ïîãàìè. Ðóõè ïëàâöÿ íàãàäóþòü.ðóõ õâîñòà

äåëüô³íà. ³ä öèõ ðóõ³â óòâîðþºòüñÿ õâèëÿ;

ñòèêàþ÷èñÿ ç ³íåðòíîþ ìàñîþ âîäè. âîíà ñòâîðþº ðåàêòèâíó ñèëó. ÿêà øòîâõຠïëàâöÿ âïåðåä.

Äóæå ö³êàâèé, àëå âèìàãຠâåëèêî¿ âèòðèâàëîñò³ ³ òðåíóâàííÿ âèä ñïîðòèâíîãî ïëàâàííÿ — çàïëïâ íà äîâã³ äèñòàíö³¿. Âïåðøå òàêèé çàïëèâ çä³éñíèâ ó ñåðïí³ 1875 ð. êàï³òàí àíãë³éñüêîãî òîðãîâîãî ôëîòó Ì. Óåáá. ³í ïåðåïëèâ ïðîòîêó Ëà-Ìàíø ç Äóâðà â Êàëå (32 êì).  1912 ð. ðîñ³éñüêèé ïëàâåöü Ë. Ðîìàí÷åíêî ïðîïëèâ ïî Êàñï³éñüêîìó ìîðþ áëèçüêî 48 êì. Öå áóëî âèäàòíèì äîñÿãíåííÿì ïî äàëüíîñò³ ïëàâàííÿ â äîðåâîëþö³éí³é Ðîñ³¿.

 îäèí ³ç ñåðïíåâèõ äí³â 1953 ð. ðàäÿíñüêèé ñïîðòñìåí, â³éñüêîâèé ë³êàð ²ñêàíäåð Ôàéçó-ë³í, çä³éñíèâ íàéäîâøèé ó ñâ³ò³ çàïëèâ. ³í ïðîïëèâ çà òå÷³ºþ ð³êè Àìóðó 200 êì.

Ó çàïëèâàõ íà çâåðõäàëåê³ äèñòàíö³¿ áåðóòü ó÷àñòü ³ æ³íêè. Îñîáëèâî äîáðå çíàþòü ó íàø³é êðà¿í³ â³äâàæíèõ ñïîðòñìåíîê ñåñòåð ªâãåí³þ ³ Ëþäìèëó Âòîðîâèõ. Ó 1949 ð. çàñëóæåíèé ìàéñòåð ñïîðòó Ëþäìèëà Âòîðîâà ïðîïëèâëà ïî Âîëç³ 150 êì.

Þí³ ïëàâö³ íå ìîæóòü áðàòè ó÷àñò³ â òàêèõ äàëåêèõ çàïëèâàõ, àëå çàòå â øâèäê³ñíîìó ïëàâàíí³ íà êîðîòê³ äèñòàíö³¿ âîíè ÷àñòî íå ïîñòóïàþòüñÿ ïåðåä äîðîñëèìè.

Ðåêîðäñìåíè ÑÐÑÐ ïî ïëàâàííþ ñïîñîáîì êðîëü Þë³ÿ Êî÷åòêîâà ³ ³òàë³é Óøàêîâ ó 14—15-ð³÷íîìó â³ö³ âèõîäèëè ïåðåìîæöÿìè ó çìàãàíí³ à äîðîñëèìè ïëàâöÿìè. Çàñëóæåíèé ìàéñòåð ñïîðòó Ê. Àëüîøèíà â 17 ðîê³â çàâîþâàëà çâàííÿ ÷åìï³îíà ÑÐÑÐ ³ âñòàíîâèëà ê³ëüêà ðåêîðä³â Ðàäÿíñüêîãî Ñîþçó ïî ïëàâàííþ. Ãîëëàíäñüêà øêîëÿðêà Ìåð³ Êîê ó 1956 ð. â äåíü ñâîãî ï'ÿòíàäöÿòèð³÷÷ÿ âñòàíîâèëà â³äðàçó äâà ñâ³òîâèõ ðåêîðäè. Òðè ñâ³òîâèõ ðåêîðäè íàëåæàëè 14-ð³÷í³é ä³â÷èíö³ ç ѳäíåÿ (Àâñòðàë³ÿ) ²ëüç³ Êîíðàäñ. Çâè÷àéíî, ùîá ïëàâàòè äàëåêî ³ øâèäêî, òðåáà áàãàòî ³ íàïîëåãëèâî òðåíóâàòèñÿ.

Ó â³ö³ 7—9 ðîê³â ïî÷èíàþòü âèâ÷àòè îñíîâí³ ñïîðòèâí³ ñïîñîáè ïëàâàííÿ, à ç 11—12 ðîê³â ìîæíà âèñòóïàòè ó çìàãàííÿõ íà äèñòàíö³þ íå á³ëüøå 50 ì.

Ó â³ö³ 13—14 ðîê³â ìîæíà âèñòóïàòè ó çìàãàííÿõ íà äèñòàíö³ÿõ äî 100 ì, à ïî äåÿêèõ ñïîñîáàõ ïëàâàííÿ (íà ñïèí³, áðàñ) äîçâîëÿþòüñÿ çìàãàííÿ ³ íà 200 ì; ó â³ö³ 15—16 ðîê³â — íà äèñòàíö³¿ äî 200 ì âñ³ìà ñïîñîáàìè ïëàâàí-íÿ, à â³ëüíèì ñòèëåì — äî 400 ë³. Òàêèé ïîñòóïîâèé ïåðåõ³ä äî á³ëüø äîâãèõ äèñòàíö³é äàñòü ìîæëèâ³ñòü þíèì ïëàâöÿì ïîë³ïøóâàòè ñâî¿ äîñÿãíåííÿ ³ òîä³, êîëè âîíè äîñÿãíóòü çð³ëîãî â³êó.

Çìàãàííÿ ïî ñïîðòèâíîìó ïëàâàííþ â áàñåéíàõ ³ íà âîäíèõ ñòàíö³ÿõ ïðîâîäÿòüñÿ äëÿ þíàê³â íà äèñòàíö³ÿõ 100, 200, 400, 800, 1500 ì (çàëåæíî â³ä ñïîñîáó ïëàâàííÿ) ²ñíóº ³ ê³ëüêà âèä³â åñòàôåò. Ó çâè÷àéíèõ åñòàôåãàõ ê³ëüêà ó÷àñíèê³â ïî ÷åðç³ ïðîïëèâàþòü 100 àáî 200 ì â³ëüíèì ñòèëåì. Ó êîìá³íîâàíèõ åñòàôåòàõ ïåðøèé ó÷àñíèê ïðîïëèâຠ100 ì íà ñïèí³, äðóãèé — 100 ì áðàñîì, íàñòóïíèé— 100 ì áàòòåðôëÿºì ³ îñòàíí³é — 100 ì â³ëüíèì ñòèëåì.

ª ùå îäíà ð³çíîâèäí³ñòü çìàãàíü ïî ñïîðòèâíîìó ïëàâàííþ — êîìïëåêñíå ïëàâàííÿ.  öüîìó âèä³ çìàãàíü òîé ñàìèé ó÷àñíèê áåç ïåðåðâè ïðîïëèâຠêîæíèì ³ç ñïîñîá³â (áàòòåðôëÿºì, íà ñïèí³, áðàñîì, â³ëüíèì ñòèëåì) ïî 100 ì.

Íà â³äêðèò³é âîä³ (íà ð³÷êàõ, îçåðàõ, ìîðÿõ) îðãàí³çîâóþòüñÿ ìàñîâ³ çàïëèâè íà ð³çí³ äèñòàíö³¿.  òàêèõ çàïëèâàõ îäíî÷àñíî ìîæóòü áðàòè ó÷àñòü ñîòí³ ëþäåé.

ϲÄÂÎÄÍÅ ÏËÀÂÀÍÍß

Ïëàâàííÿ ï³ä âîäîþ äຠìîæëèâ³ñòü ïîáà÷èòè áàãàòî íîâîãî, íåçâè÷àéíîãî. ϳä âîäîþ ìîæíà ïîëþâàòè íà ìîðñüêèõ òâàðèí, çà äîïîìîãîþ ï³äâîäíîãî ôîòîàïàðàòà àáî ê³íîçéî-ìî÷íî¿ êàìåðè çí³ìàòè ö³êàâ³ êàäðè. Ñïóñêàííÿ ï³ä âîäó íåîáõ³äíå ³ äëÿ áàãàòüîõ âàæëèâèõ íàóêîâèõ ðîçâ³äîê.

ϳäâîäíå ïëàâàííÿ äîñòóïíå ìàéæå êîæíîìó, õòî â쳺 äîáðå ïëàâàòè,çäîðîâèé,âèòðèâàëèé, àëå çàéìàòèñÿ íèì ìîæíà ò³ëüêè ç äîçâîëó ë³êàðÿ.

Íàéïðîñò³øå ëåãêå ñïîðÿäæåííÿ äëÿ ï³äâîäíîãî ïëàâàííÿ ñêëàäàºòüñÿ ç ãóìîâî¿ ìàñêè ³ç îãëÿäîâèì ñêëîì, ÿêà çàêðèâຠí³ñ ³ î÷³, äèõàëüíî¿ òðóáêè ³ ëàñò. Âîíî ïðèçíà÷åíå äëÿ ïëàâàííÿ íà ïîâåðõí³ âîäè ³ çàíóðåííÿ ó âîäó íà ãëèáèíó äî îäíîãî ìåòðà. Ïðè çàíóðåíí³ ó âîäó íà á³ëüøó ãëèáèíó çàñòîñîâóºòüñÿ àêâàëàíã (ïî-ãðåöüêè — «ï³äâîäí³ ëåãåí³»).

Àêâàëàíã — öå ìàñêà, ñïîëó÷åíà ñïåö³àëüíèìè òðóáêàìè ç áàëîíàìè, íàïîâíåíèìè ñòèñíóòèì ïîâ³òðÿì àáî êèñíåì. Òðóáêè çàê³í÷óþòüñÿ ìóíäøòóêîì ³ç çàãóáíèêîì, ÿêèé òðèìຠâ ðîò³ ïëàâåöü. ×åðåç íüîãî ïîâ³òðÿ ç áàëîí³â íàäõîäèòü ó ëåãåí³. Áàëîíè ç ïîâ³òðÿì çâè÷àéíî ïðèêð³ïëþþòüñÿ â ïëàâöÿ íà ñïèí³. ϳñëÿ ïîïåðåäíüîãî íàâ÷àííÿ ëþäèíà ìîæå ïðîáóòè ï³ä âîäîþ ç àêâàëàíãîì äî 2 ãîäèí, ï³ðíàþ÷è íà ãëèáèíó 40—60 ì, à ³íîä³ é ãëèáøå.

Ëþäèíà, ÿêà ïåðåáóâຠï³ä âîäîþ â ëåãêîìó âîäîëàçíîìó ñïîðÿäæåíí³, íå â³ä÷óâຠñâ âàãè, í³áè øèðÿº ó âîä³.

Ãóìîâ³ ëàñòè, îäÿãíåí³ íà íîãè, äîïîìàãàþòü øâèäêî ïåðåì³ùàòèñÿ ï³ä âîäîþ. Ðóêè ïðè öüîìó çàëèøàþòüñÿ â³ëüíèìè, ³ öå äຠìîæëèâ³ñòü ïëàâöþ êîðèñòóâàòèñÿ ï³ä âîäîþ ðóøíèöåþ, ôîòîàïàðàòîì àáî âèêîíóâàòè ÿê³-íåáóäü ðîáîòè.

Äëÿ ïîëþâàííÿ ï³ä âîäîþ º ñïåö³àëüí³ ðóøíèö³ ç ãóìîâèì àáî ïðóæèííèì áîºì. Ñòð³ëÿþòü ó âîä³ ñòàëüíèìè ñòð³ëàìè ç ãàðïóíàìè àáî òðèçóáöÿìè íà ê³íöÿõ.