Ì. Ìóøêåâè÷

ÂÏËÈ ÁÀÒÜÊIÂÑÜÊί ÑIÌ'¯ ÍÀ ÔÎÐÌÓÂÀÍÍß ÌÎÄÅËI

ØËÞÁÓ Ó ÑÓ×ÀÑÍί ÌÎËÎÄI.

Îñòàíí³ì ÷àñîì çíà÷íî çðîñëà óâàãà äî ïðîáëåì øëþáó i ñiì'¿. Âèñîêèé ðiâåíü ðîçëó÷åíü, îñîáëèâî ñåðåä ìîëîäèõ ñiìåé, ïiäâèùèâ iíòåðåñ äî äîñëiäæåííÿ îð³ºíòàö³¿ ìîëîäi âiäíîñíî øëþáó i ñiì'¿, à â çâ’ÿçêó ç öèì i äî ïðîáëåì ïiäãîòîâêè äî øëþáó-ñiìåéíèõ âiäíîñèí. Âèðiøåííÿ òàêèõ ïðîáëåì çàëåæèòü âiä áàãàòüîõ ôàêòîðiâ, ñåðåä ÿêèõ îñîáëèâå ìiñöå çàéìàþòü ïñèõîëîãi÷íi. Ïñèõîëîãi÷íà ãîòîâíiñòü äî øëþáó i ñiìåéíîãî æèòòÿ - áàãàòîàñïåêòíà ïðîáëåìà, ÿêà âêëþ÷ຠâ ñåáå ïèòàííÿ ôîðìóâàííÿ ïñèõîëîãi÷íî¿ ñòàòi îñîáèñòîñòi, ¿¿ ðîçâèòîê, îâîëîäiííÿ ñòåðåîòèïàìè ÷îëîâi÷î¿ i æiíî÷î¿ ïîâåäiíêè. Áëàãîïîëó÷÷ÿ ñiì'¿ çàëåæèòü âiä ñïåöèôiêè çàñâîºíèõ ðîëåé ÷îëîâiêà i äðóæèíè, áàòüêà i ìàòåði. Çíàííÿ i óÿâëåííÿ ïðî ñåáå ÿê ëþäèíó ïåâíî¿ ñòàòi iç ñïåöèô³÷íèìè äëÿ ÷îëîâiêà i æiíêè ïîòðåáàìè, öiííiñíèìè îð³ºíòàö³ÿìè, ìîòèâàìè, iíòåðåñàìè i ôîðìàìè ïîâåäiíêè, à òàêîæ óÿâëåííÿìè ïðî ñiìåéíå æèòòÿ ñëóæàòü ïñèõîëîãi÷íèì ôîíîì øëþáó i âïëèâàþòü íà ìiæîñîáèñòiñíi âiäíîñèíè ïîäðóææÿ.

Íà ïîçèöiþ ìîëîäi ïî â³äíîøåííþ äî øëþáó I ñiìåéíîãî æèòòÿ âïëèâàþòü: 1) îñîáëèâîñòi ñòðóêòóðè ñiìåéíîãî æèòòÿ â áàòüêiâñüêîìó äîìi, ðîçïîäië ñiìåéíèõ ðîëåé I ¿õ âèêîíàííÿ; 2) ÿêîñòi îñîáèñòîñòi ïîäðóææÿ (õàðàêòåð, öiííiñíi îðiºíòàöi¿, ñìàêè, çâè÷êè, îñîáëèâîñòi ïîäðóææÿ (õàðàêòåð, öiííiñíi îðiºíòàöi¿, ñìàêè, çâè÷êè, îñîáëèâîñòi ïîòðåáíî-ìîòèâàöiéíî¿ ñôåðè i ií.); 3) óÿâëåííÿ ïðî iäåàë äðóæèíè ÷è ÷îëîâiêà (î÷iêóâàííÿ, ïîâ'ÿçàíi iç øëþáîì, âèìîãè äî ñiìåéíîãî æèòòÿ); 4) ïðîñ³ìåéíà ìîòèâàöiÿ. Âàæëèâèì ÿâëÿþòüñÿ ùå äâà ìîìåíòè: âëàñíèé ïðèêëàä áàòüêiâ i ÿêiñòü ¿õ âèõîâíîãî âïëèâó íà äiòåé. Íàéáiëüø çíà÷èìà ðîëü â ïðîöåñ³ ôîðìóâàííÿ ìàéáóòíüîãî ñiì'ÿíèíà íàëåæèòü áàòüêiâñüêié ñiì'¿. Çà ðåçóëüòàòàìè äîñëiäæåíü Å.Ê. Âàñèëüºâî¿, Â.À. Ñèñåíêî, Â. Ñàòið, À.Ã. Õàð÷åâà, Ë.Â. ×óéêî, ÿêi ïðîâîäèëèñÿ ç ðåñïîíäåíòàìè ðiçíèõ ñîöiàëüíèõ êàòåãîðié áàòüêiâñüêà ñiì'ÿ çàéìຠïåðøå ìiñöå ñåðåä åëåìåíòiâ ñîöiàëüíîãî ìiêðîñåðåäîâèùà (äîøêiëüíi çàêëàäè, øêîëà, çàñîáè ìàñîâî¿ iíôîðìàöi¿ i ií.). ¯¯ ñòðóêòóðè i ñîöiàëüíî-ïñèõîëîãi÷íi õàðàêòåðèñòèêè âïëèâàþòü íà ôîðìóâàííÿ óÿâëåíü ìîëîäi ïðî ïîäðóæíº æèòòÿ. Äîñëiäæåííÿ ïîêàçàëè, ùî ïîçèòèâíà îðiºíòàöiÿ ìîëîäi íà øëþá i ñiì'þ çàáåçïå÷óº ïîâíà ñiì'ÿ ç ñïðèÿòëèâèì ïñèõîëîãi÷íèì êëiìàòîì.  íåïîâíèõ ñiì'ÿõ ôîðìóâàííÿ îðiºíòàöié íà øëþá i ñiì'þ óñêëàäíþºòüñÿ âíàñëiäîê äåôîðìàöi¿ ðîëüîâî¿ ñîöiàëiçàöi¿ - âiäñóòíiñòü îäíîãî iç áàòüêiâ ÿê îá'ºêòà iäåíòèôiêàöi¿. Äàíi ñîöiîëîãi÷íèõ äîñëiäæåíü ñâiä÷àòü: ðîçëó÷åííÿ áàòüêiâ â òðè ðàçè çáiëüøóº âiðîãiäíiñòü ðîçëó÷åííÿ äiòåé, â òîé ÷àñ ÿê ðîçëó÷åííÿ äiòåé, ÿêi ðîñëè â ïîâíèõ ñiì'ÿõ, ñêëàäຠîäèí iç äâàäöÿòè. Äëÿ ïîâíîö³ííîãî ðîçâèòêó i ôîðìóâàííÿ îñîáèñòîñòi ÷îëîâiêà i æiíêè íåîáõiäíèé ìàòåðèíñüêèé i áàòüêiâñüêèé âïëèâ ç ïåðøèõ ìiñÿöiâ æèòòÿ äèòèíè.

Äiòè ñïðèéìàþòü âiä áàòüêiâ ôîðìó ïîâåäiíêè, ïiäñâiäîìi ðåàêöi¿, ðiçíîìàíiòíi ïîçèòèâíi ÷è íåãàòèâíi çâè÷êè, çíà÷èìi ÿêîñòi ìîäåëi ïîäðóæíiõ âiäíîñèí. Íà îñíîâi êîíöåïöi¿ äóáëþâàííÿ áàòüêiâñüêèõ ÿêîñòåé (Duda, Sipova) ³íäèâ³äóóì íàâ÷àºòüñÿ ÷îëîâi÷î¿ i æiíî÷î¿ ðîëi, ìຠòåíäåíöiþ íåñâiäîìî âèêîðèñòîâóâàòè â ñiì'¿ ìîäåëü â³äíîñèí áàòüêiâ íåçàëåæíî âiä òîãî ïîäîáàþòüñÿ âîíè éîìó ÷è íi. Terman ïîðiâíþþ÷è âiäíîñèíè áëàãîïîëó÷íèõ i êîíôëiêòíèõ ïîäðóæíiõ ïàð, âñòàíîâèâ, ùî íà âðiâíîâàæåíiñòü ïîäðóæíiõ çâ'ÿçêiâ âåëèêèé âïëèâ ìàþòü: ñïðèÿòëèâà ìîäåëü øëþáó áàòüêiâ; ãàðíi âiäíîñèíè áàòüêà äî ìàòåði; ùàñëèâå äèòèíñòâî. Âðiâíîâàæåíi ÷ëåíè ñiì'¿ áóëè ñïîêiéíèìè i â äèòèíñòâi, ¿õ ðiäêî êàðàëè, ÷àñòiøå ïåñòèëè, ç íèìè áiëüø âiäêðèòî îáãîâîðþâàëè ñåêñóàëüíi ïðîáëåìè. Çãiäíî êîíöåïöi¿ äóáëþâàííÿ ÿêîñòåé áðàòiâ i ñåñòåð (Toman) áóëî âñòàíîâëåíî, ùî iíäèâiäóóì íàìàãàºòüñÿ â íîâèõ ñîöiàëüíèõ çâ'ÿçêàõ ðåàëiçóâàòè ñâî¿ âiäíîñèíè äî áðàòiâ i ñåñòåð. Áiëüø ñòiéêi i âäàëi øëþáè ñïîñòåðiãàþòüñÿ â òèõ âèïàäêàõ, êîëè âiäíîñèíè ìiæ ïàðòíåðàìè áóäóþòüñÿ ñàìå çà öèì ïðèíöèïîì, âðàõîâóþ÷è ñòàòåâó ïðèíàëåæíiñòü. Ïîäðóæíi âiäíîñèíè ìîæóòü áóòè àáî ïîâíiñòþ êîìïëåìåíòàðíèìè (÷îëîâiê ìàâ ìîëîäøó ñåñòðó, àáî äðóæèíà - ñòàðøîãî áðàòà) ÷è ÷àñòêîâî êîìïëåìåíòàðíèìè (îáîº ìàëè ñòàðøèõ áðàòiâ ÷è ñåñòåð), àáî æ íåêîìïëåìåíòàðíèìè. Ïðè íåêîìïëåìåíòàðíîìó øëþái âiäìi÷àºòüñÿ çâ'ÿçîê iç ïîðÿäêîì äèòèíè â áàòüêiâñüêié ñiì'¿ (êîëè äâà ïàðòíåðè áóëè ñòàðøèìè ñåðåä äiòåé) àáî æ iç ñòàòòþ (îäèí iç ïàðòíåðiâ àáî æ äâîº ìàëè ëèøå áðàòiâ ÷è ñåñòåð). Îñîáëèâå ìiñöå çàéìàþòü äiòè, ÿêi íå ìàëè íi áðàòà, íi ñåñòðè; äëÿ íèõ â ñiì'¿ áóëà ëèøå îäíà ìîäåëü - áàòüêiâñüêèé øëþá.

Sipova óçàãàëüíèâ ñâî¿ äîñëiäæåííÿ ïðî âïëèâ áàòüêiâñüêî¿ ìîäåëi íà ìîäåëü øëþáó ìîëîäî¿ ñiì'¿ ñëiäóþ÷èì ÷èíîì:

1. Äèòèíà íàâ÷àºòüñÿ ó áàòüêà òiº¿ æ ñòàòi ÷îëîâi÷î¿ (÷è æiíî÷î¿) ðîëi, ÿêà â ïîäàëüøîìó çáåðiãàºòüñÿ.

2. Îáðàç áàòüêà ïðîòèëåæíî¿ ñòàòi ìຠçíà÷íèé âïëèâ íà âèáið ìàéáóòíüîãî ïàðòíåðà. ßêùî ðîëü áàòüêà ïðîòèëåæíî¿ ñòàò³ â ñ³ì’¿ ïîçèòèâíà, òî âèá³ð ïîä³áíîãî ïàðòíåðà âåäå äî ïîäðóæíüî¿ ãàðìîí³¿. ßêùî æ áàòüêî ïðîòèëåæíî¿ ñòàòi ãðຠíåãàòèâíó ðîëü i äèòèíà ¿¿ íå ïðèéìàº, òî ïàðòíåð ç ïîäiáíèìè õàðàêòåðèñòèêàìè ÿâëÿºòüñÿ äæåðåëîì íåãàòèâíèõ ðåàêöié.

3. Ìîäåëü áàòüêiâñüêî¿ ñiì'¿ âèçíà÷ຠâ ãîëîâíèõ ðèñàõ ìîäåëü ñiì'¿, ÿêó, â íàñëiäîê öüîãî, ñòâîðþþòü ¿õ äiòè. Âñòàíîâëåíî, ùî â øëþái ïàðòíåðiâ, ÿêi ïðåäñòàâëÿþòü ÿâíî ïðîòèëåæíi ìîäåëi, ïîñòiéíî âiäáóâàºòüñÿ áîðîòüáà çà âëàäó. Âiðîãiäíiñòü ãàðìîíiéíîãî ñîþçó òèì âèùà, ÷èì áëèæ÷i ìîäåëi ñiìåé, iç ÿêèõ âèéøëè ïîäðóæíi ïàðè.

Âïëèâ âëàñíîãî ïðèêëàäó áàòüêiâ íà ìàéáóòíº ñiìåéíå æèòòÿ ìîëîäîãî ïîäðóææÿ ÿâëÿâñÿ ïðåäìåòîì íàøîãî äîñëiäæåííÿ. Âèáiðêîâó ñóêóïíiñòü ñòàíîâèëè ïîäðóæíi ïàðè çi ñòàæåì ñïiëüíîãî æèòòÿ 3-5 ðîêiâ. Äîñëiäæåííÿ â ñåáå âêëþ÷àëî âèâ÷åííÿ: 1) óñòàíîâîê íà âèáið ìàéáóòíüîãî ïàðòíåðà; 2) âiäíîøåííÿ ðåñïîíäåíòà äî áàòüêiâñüêî¿ ñiì'¿; 3) âiäíîñèíè ðåñïîíäåíòiâ ç áàòüêàìè; 4) ñiìåé ðåñïîíäåíòiâ i ¿õ âiäïîâiäíiñòü "iäåàëüíié" ñiì'¿.

Ïî âñié âèáiðêîâié ñóêóïíîñòi ïðèáëèçíî 80,7 % õîòiëè, ùîá ¿õ äðóæèíà çà ñâî¿ìè ÿêîñòÿìè áóëà ïîäiáíà íà ¿õ ìàòið. 80,1% æiíîê iç âñiº¿ âèáiðêè õîòiëè áóòè ïîäiáíèìè íà ñâîþ ìàòið.  íåáëàãîïîëó÷íèõ ñiì'ÿõ êiëüêiñòü ðåñïîíäåíòiâ, ÿêi îöiíèëè ÿêîñòi ñâ ìàòåði ÿê iäåàëüíi, çìåíøèëîñü äî 29 %. Êîæåí òðåòié ÷îëîâiê iç áëàãîïîëó÷íî¿ ñiì'¿ õîòiâ áè áóòè ïîäiáíèì íà ñâîãî áàòüêà i êîæíà ï'ÿòà æiíêà õîòiëà, ùîá ¿¿ ÷îëîâiê çà ñâî¿ìè îñîáèñòiñíèìè ÿêîñòÿìè áóâ ïîäiáíèé íà ¿¿ áàòüêiâ. 98% æiíîê i 85% ÷îëîâiêiâ iç íåáëàãîïîëó÷íèõ ñiìåé îöiíèëè ÿêîñòi ñâî¿õ áàòüêiâ, ÿê íå âiäïîâiäíi ¿õ iäåàëó ñiì'ÿíèíà. Òîáòî, â íåáëàãîïîëó÷íèõ ñiì'ÿõ âçàºìèíè áàòüêiâ i îñîáèñòiñíi ÿêîñòi ñiì'ÿíèíà íå ÿâëÿþòüñÿ ïðèêëàäîì ïîäðóæíüîãî æèòòÿ, à ëèøå íåãàòèâíî âïëèâàþòü íà äiòåé. Òîìó áiëüøiñòü òàêèõ ìîëîäèõ ëþäåé íàìàãàþòüñÿ ïîáóäóâàòè ñâîº ìàéáóòíº ñiìåéíå æèòòÿ ïî-iíøîìó i âèõîâàòè â ñîái ÿêîñòi ñiì'ÿíèíà, ïðîòèëåæíi ÿêîñòÿì ¿õ áàòüêiâ. Àëå, ÿê ïîêàçàëè, äîñëiäæåííÿ Ê.Âiòåêà, À.Ã.Õàð÷åâà, Ã.Ë.Ñìiðíîâà â ðåàëüíîìó ñiìåéíîìó æèòòi âîíè ¿õ äóáëþþòü.

Ïðîâåäåíå íàìè äîñëiäæåííÿ ïîêàçàëî, ùî áiëüøiñòü òèõ, õòî îöiíþº ñâié øëþá ÿê "iäåàëüíèé" (83%), òàê ñàìî îöiíþþòü i øëþá ñâî¿õ áàòüêiâ. Òi, â êîãî âèÿâèëèñü òðóäíîùi â ñiìåéíîìó æèòòi, ðàõóâàëè øëþá ñâî¿õ áàòüêiâ "âiäíîñíî õîðîøèì ó 69% âèïàäêiâ.

Òàêà æ çàêîíîìiðíiñòü âèÿâëåíà i â êîíôëiêòíèõ ñèòóàöiÿõ. ×èì áiëüøå áóëî êîíôëiêòiâ â áàòüêiâñüêèõ ñiì'ÿõ, òèì ÷àñòiøå âîíè âèíèêàëè â ñiì'ÿõ äiòåé.

Ç ÷èñëà ðåñïîíäåíòiâ, âiäíîñèíè ìiæ áàòüêàìè ÿêèõ áóëè çàäîâiëüíèìè, 49% çiòêíóëèñÿ iç êîíôëiêòàìè â ñâîºìó ñiìåéíîìó æèòòi. Òîáòî, íåáëàãîïîëó÷íèé ïñèõîëîãi÷íèé êëiìàò ñiì'¿ íåãàòèâíî âïëèâຠíà ñòàáiëüíiñòü øëþáó äiòåé. Ç.À.ßíêîâà, ª.Ô.Àãiëüäiºâà, Î.Ê.Ëîñºâà â ñâî¿õ äîñëiäæåííÿõ âiäìi÷àëè, ùî â áàãàòüîõ âèïàäêàõ ìîòèâè ñâàðîê áàòüêiâ i ìîòèâè ñâàðîê äîðîñëèõ äiòåé ó âëàñíié ñiì'¿, ñï³âïàäàþòü. Âçàºìèíè ìiæ áàòüêàìè, ñòåðåîòèïè ïîâåäiíêè â ñiì'¿, çàñâîºíi â äèòèíñòâi i þíîñòi, â çðiëîìó âiöi çíà÷íî âïëèâàþòü íà õàðàêòåð âiäíîñèí ìiæ ïîäðóææÿì, íà çàäîâîëåíiñòü i ñòiéêiñòü øëþáó.

Çà äîïîìîãîþ ðîçðîáëåíî¿ íàìè àíêåòè âèâ÷àëèñü ïîãëÿäè, óïðàâëiííÿ, öiííiñíi îðiºíòàöi¿ ðåñïîíäåíòiâ íà øëþá áàòüêiâ, õàðàêòåð áàòüêiâñüêèõ âçàºìèí, âiäíîñèíè ðåñïîíäåíòiâ ç áàòüêàìè. Çà ðåçóëüòàòàìè àíêåòóâàííÿ 55% îïèòàíèõ îöiíèëè âiäíîñèíè ñâî¿õ áàòüêiâ ÿê áëàãîïîëó÷íi, 48% ìðiþòü ïðî òå, ùîá ¿õ ïîäàëüøå ñiìåéíå æèòòÿ ñêëàëîñü òàê ñàìî, 9% íå õîòiëè, ùîá âiäíîøåííÿ â ¿õ ñiì'ÿõ áóëè ïîäiáíi íà áàòüêiâñüêi, 44% ðåñïîíäåíòiâ îöiíèëè âiäíîñèíè áàòüêiâ ÿê íåáëàãîïîëó÷íi, êîíôëiêòíi.

Âèõîäÿ÷è iç îäåðæàíèõ ðåçóëüòàòiâ ïðî õàðàêòåð âçàºìèí â áàòüêiâñüêié ñiì'¿, ìè óìîâíî ðîçäiëèëè ¿õ íà òðè ãðóïè:

I ãðóïà - ðåñïîíäåíòè, ÿêi õàðàêòåðèçóþòü âiäíîñèíè ñâî¿õ áàòüêiâ ÿê áëàãîïîëó÷íi i ÿêi ÿâëÿþòüñÿ äëÿ íèõ íîðìîþ;

II ãðóïà - ðåñïîíäåíòè, ÿêi ðàõóþòü âiäíîñèíè áàòüêiâ íåáëàãîïîëó÷íèìè, ÿêi íå ÿâëÿþòüñÿ ïðèêëàäîì ïîäðóæíüîãî æèòòÿ.

Òàêèì ÷èíîì, õàðàêòåð âiäíîñèí ïîäðóææÿ áàãàòî â ÷îìó âiäïîâiäຠõàðàêòåðó âiäíîñèí ¿õ áàòüêiâ.  òèõ âèïàäêàõ, êîëè êîíôëiêòè ìiæ áàòüêàìè ïåðåõîäèëè ïåâíó ìåæó, âèëèâàþ÷èñü â ðiçíi ïðîÿâè âçàºìíî¿ íåïðèÿçíi, àëå ñïðàâà íå äîõîäèëà äî ðîçëó÷åííÿ, äiòè íåðiäêî ñïðèéìàëè òàêi âçàºìèíè ÿê àíòèìîäåëü íîðìàëüíî¿ ñiì'¿ i, âñòóïàþ÷è â øëþá, ñâî¿ ïîäðóæíi âçàºìèíè áóäóâàëè ïî-iíøîìó. ßêùî êîíôëiêò áàòüêiâ äîñÿãຠêðàéíüî¿ ìåæi i ñòຠíåñòåðïíèì äëÿ îáîõ ñòîðií, òî iíòåðåñàì äiòåé áiëüøå âiäïîâiäຠðîçëó÷åííÿ, íiæ ïîäàëüøå ñïiëüíå æèòòÿ áàòüêiâ.

Ãàðìîíiÿ ñiìåéíîãî æèòòÿ áàòüêiâ ìຠi iíøi íàñëiäêè äëÿ ìàéáóòíüîãî ñiìåéíîãî æèòòÿ äiòåé. Íàìè âñòàíîâëåíî, ùî ìîëîäi ïàðè, ÿêi ïîçèòèâíî îöiíèëè øëþá ñâî¿õ áàòüêiâ, ïðîÿâëÿþòü ó âçàºìèíàõ â ñâî¿é ñiì'¿ áiëüøå òîëåðàíòíîñòi, çëàãîäè i ðîçóìiííÿ. 42% îïèòàíèõ iç òàêèõ ñiìåé ïðîÿâëÿëè ïîâíå âçàºìîðîçóìiííÿ â ïèòàííÿõ âåäåííÿ äîìàøíüîãî ãîñïîäàðñòâà, â òîé ÷àñ ÿê òi, ÷è¿ áàòüêè ðîçëó÷èëèñü, òàêi ÿêîñòi ïðîÿâëÿëè ëèøå â 28% âèïàäêiâ. Îòîæ, áàòüêè, ïîäðóææÿ ÿêèõ ñêëàëîñü áëàãîïîëó÷íî, äàþòü äiòÿì íàãëÿäíèé ïðèêëàä òîãî, ÿê ïîâèííå áóäóâàòèñü ñïiëüíå æèòòÿ ÷îëîâiêà i äðóæèíè. Âîíè äîïîâíþþòü îäèí îäíîãî i òèì ñàìèì çàáåçïå÷óþòü óñïiøíå âèõîâàííÿ. Ñïiëüíi äi¿ áàòüêiâ ÿâëÿþòüñÿ âàæëèâèì ïåðåäáà÷åííÿì óñïiøíîãî ôîðìóâàííÿ îñîáèñòîñòi.

Äîñëiäæóþ÷è âïëèâ îñîáèñòîãî ïðèêëàäó áàòüêiâ íà ìàéáóòíº ñiìåéíå æèòòÿ äiòåé, ìè âèÿâèëè, ùî áiëüøiñòü ïàð iç "³äåàëüíîãî" ïîäðóææÿ âiäïîâiëè, ùî áàòüêè ñëóæèëè ¿ì ïðèêëàäîì ïîäðóæíüîãî æèòòÿ (69%).  ãðóïi ïîäðóæíiõ ïàð, ó âçàºìèíàõ ÿêèõ ïåâíi òðóäíîùi, ïîçèòèâíèé ïðèêëàä áàòüêiâ ñïîñòåðiãàâñÿ ðiäøå - 58% îïèòàíèõ.

Àíàëiç îäåðæàíèõ äàíèõ ñâiä÷èòü ïðî òå, ùî äëÿ áiëüøîñòi ðåñïîíäåíòiâ (60%) äâîº áàòüêiâ áóëè ïðèêëàäîì; áàòüêè íå çàâæäè áóëè ïðèêëàäîì äëÿ 31% ðåñïîíäåíòiâ; ïðèêëàäîì áóëè ëèøå ìàìà äëÿ 6% îïèòàíèõ; ïðèêëàäîì áóâ ëèøå áàòüêî - 1%; âèðîñëè íå â ñiì'¿ 2% ðåñïîíäåíòiâ. ßê áà÷èìî, áiëüøiñòü ïîçèòèâíî îöiíþº ïðèêëàä áàòüêiâ. Àëå ÷àñòèíà îïèòàíèõ íå ìàëè â äèòèíñòâi ïîñòiéíîãî ïîçèòèâíîãî ïðèêëàäó îáîõ áàòüêiâ, ùî íåãàòèâíî âiäîáðàçèëîñü íà ¿õ ãîòîâíîñòi äî øëþáó.

Ïîäiáíi äàíi ìè îòðèìàëè ïðè àíàëiçi õàðàêòåðó âèõîâíîãî âïëèâó áàòüêiâ íà äiòåé. 62% ðåñïîíäåíòiâ ðàõóþòü, ùî â ¿õ ñiì'¿ áóëî àâòîðèòåòíå âèõîâàííÿ, íà íåïîñëiäîâíå âèõîâàííÿ âêàçóþòü 30%; ëiáåðàëüíå âèõîâàííÿ ñïîñòåðiãàºòüñÿ ó 9 % îïèòàíèõ. Íà çàïèòàííÿ "Ùî íå âëàøòîâóâàëî âàñ ó âiäíîñèíàõ ìiæ âàìè i âàøèìè áàòüêàìè?" â³äïîâiäi ðîçïîäiëèëèñü íàñòóïíèì ÷èíîì: áiëüøiñòü ðåñïîíäåíòiâ (90%), ÿêi îöiíèëè âçàºìèíè ìiæ áàòüêàìè ïîçèòèâíî, çàäîâîëåíi ñâî¿ìè ñòîñóíêàìè iç áàòüêàìè, õî÷óòü âèõîâóâàòè ñâî¿õ äiòåé òàê ñàìî.

Ñåðåä ðåñïîíäåíòiâ, ÿêi íå õî÷óòü ìàòè òàêi âçàºìèíè, ÿê ìiæ áàòüêàìè, íå çàäîâîëåíi ñâî¿ìè ñòîñóíêàìè ç áàòüêàìè, âiä÷óâàþòü íåðîçóìiííÿ ç ¿õ ñòîðîíè. Àíàëiç âiäïîâiäåé ðåñïîíäåíòiâ iç íåáëàãîïîëó÷íèõ ñiìåé ïîêàçàâ, ùî 35% iç íèõ îöiíþþòü ñâî¿ ñòîñóíêè ç áàòüêàìè ÿê áëàãîïîëó÷íi, õî÷à âiäìi÷àºòüñÿ äåÿêå íåðîçóìiííÿ çi ñòîðîíè áàòüêiâ àáî îäíîãî iç íèõ.

Îäåðæàíi äàíi äàëè ìîæëèâiñòü, ùî õàðàêòåð âèõîâàííÿ â áàòüêiâñüêié ñiì'¿ çíà÷íîþ ìiðîþ âïëèâຠíà ôîðìóâàííÿ îáðàçó ìàéáóòíüî¿ ñiì'¿. Íàéêðàùå â öüîìó ïëàíi, íà äóìêó Ê.Âiòåêà, ÿâëÿºòüñÿ ðîçóìíå âèõîâàííÿ, ÿêå âêëþ÷ຠâ ñåáå íåîáõiäíó âèìîãëèâiñòü, ñïiëüíå ïðîâåäåííÿ âiëüíîãî ÷àñó, äåìîêðàòè÷íi âiäíîñèíè. Âàæëèâèì ÿâëÿºòüñÿ ïîñëiäîâíiñòü áàòüêiâ ó âèõîâàííi. Çà íàøèìè äàíèìè öå çíàõîäèòü ñâîº âiäîáðàæåííÿ â ïîäðóæíüîìó ñîþçi äiòåé. Âèÿâèëîñÿ, ùî áiëüøiñòü îïèòàíèõ, ÷è¿ áàòüêè áóëè çàâæäè ïîñëiäîâíèìè ó âèõîâàííi, ñàìi ñòâîðèëè ãàðìîíiéíèé øëþá. À òàì, äå ó âèõîâíîìó ïðîöåñi íå áóëî óçãîäæåííÿ âèõîâíèõ äié øëþáè áóëè ìåíø âäàëèìè. Òàêèì ÷èíîì, ñòiéêiñòü, ñòàáiëüíiñòü ìàéáóòíüî¿ ñiì'¿ öiëêîì çàëåæèòü âiä ñîöiàëüíî-ïñèõîëîãi÷íîãî õàðàêòåðó áàòüêiâñüêî¿ ñiì'¿. Äîøëþáíà äiàãíîñòèêà, ïñèõîëîãi÷íà êîíñóëüòàöiÿ ìîëîäî¿ ñiì'¿ äàñòü ìîæëèâiñòü çàçäàëåãiäü âñòàíîâèòè ïðîáëåìíi çîíè ïîäðóææÿ, ïðîâåñòè â÷àñíå ïñèõîëîãi÷íå âòðó÷àííÿ ç ìåòîþ ïîïåðåäæåííÿ ðîçëó÷åííÿ òà êðèçîâîãî ñòàíó.

ËIÒÅÐÀÒÓÐÀ

1. Êàðåë Âiòåê. Ïðîáëåìè ïîäðóæíüîãî áëàãîïîëó÷÷ÿ. Ì.,1988.

2. Êðàòîõâèë Ñ. Ïñèõîòåðàïèÿ ñåìåéíî-ñåêñóàëüíûõ äèñãàðìîíèé.

3. Ìèøèí Ò.Ì. Ñåìåéíàÿ ïñèòåðàïèÿ ïðè íåâðîçàõ è ïñèõîçàõ. Ë.,1978.

4. Ñåìüÿ â ñèñòåìå íðàâñòâåííîãî âîñïèòàíèÿ. Îñíîâíûå ïðîáëåìû âîñïèòàíèÿ ïîäðîñòêîâ, Ì.,1979.

5. Õàð÷åâ À.Ã. Áðàê è ñåìüÿ ÑÑÑÐ. Ì., 1979.

ÀÍÎÒÀÖ²ß

Ó äàí³é ñòàòò³ ïðåäñòàâëåíî ñèñòåìíèé ï³äõ³ä äî âèâ÷åííÿ âïëèâó áàòüê³âñüêî¿ ñ³ì’¿ íà ìîäåëü øëþáó ñó÷àñíî¿ ìîëîä³.  õîä³ äîñë³äæåííÿ áóëè âèä³ëåí³ ñòèë³ ñ³ìåéíèõ âçàºìèí ³ ñ³ìåéí³ ðîë³, êîòð³ ìîäåëþþòüñÿ ìîëîäèì ïîäðóææÿì. Âñòàíîâëåíî, ùî õàðàêòåð ì³æîñîáèñò³ñíèõ ñòîñóíê³â â ìîëîä³é ñ³ì’¿ áàãàòî â ÷îìó â³äïîâ³äຠõàðàêòåðó âçàºìèí ó áàòüê³âñüê³é ñ³ì’¿. Àâòîð ïåðåäáà÷ຠùî äîøëþáíà ä³àãíîñòèêà, ïñèõîëîã³÷íà êîíñóëüòàö³ÿ ìîëîäî¿ ñ³ì’¿ äàñòü çìîãó âèÿâèòè ïðîáëåìí³ çîíè ïîäðóæíüî¿ àäàïòàö³¿ òà ñôîðìóâàòè âëàñíó ìîäåëü ñ³ì’¿ òà ñ³ìåéí³ íîðìè.

ANNOTATION

This article present the systematical approach to the study of the influence of parental family on the model of modern young marriage.

During our research the styles of family’s relations and spouse roles which are modelling by young marriage were picker out.

It is established that the character of interpersonal relations in a young marriage answers the character of relations in the parental family.

The author foresees that the before marriage diagnostics, psychological consultation of young marriage will give opportunity to expose problematical zones of spouse’s adaptation and to form model of the family and family’s norms.

Ó Ìóøêåâè÷ Ìèðîñëàâà ²âàí³âíà

âèêëàäà÷ êàôåäðè ïðàêòè÷íî¿ ïñèõîëî㳿 Âîëèíñüêîãî äåðæàâíîãî óí³âåðñèòåòó ³ì. Ëåñ³ Óêðà¿íêè.

263007, Ëóöüê, ïð. Ìîëîä³ 8à, êâ.307. Ðîáî÷èé òåë. 5-94-80 (äåííèé)

Äîìàøí³é òåë. 5-94-80 (âå÷³ðí³é)