Kusku Cagi Essay, Research Paper

KLAS?K KAP?TAL?ZM?N UMUDU VE PEYGAMBERLER?

Bug?nk? ekonomik d?zenin alt yap?s?n?n ve d???nce ?eklinin olu?mas? uzun bir zaman dilimini kapsam??t?r. Bu olu?umun on sekizinci y?zy?l?n ikinci yar?s?nda ba?lad??? kabul edilir. Ekonomik ya?am, Bat? Avrupa?da(yo?un olarak ?ngiltere?de) ve daha sonrada New England?da buhar makinesinin icad? ve Dokuma Devrimi ile de?i?meye ba?lam??t?r. Sanayi Devrimi ile ekonomik d???nceler de de?i?meye ba?lam??t?r.

Sanayi Devrimi?nden ?nce ekonomik d?zene k?rsal b?lgelerde ya?ayanlar y?n veriyordu.

G??, insanlar?n sahip olduklar? topra??n ve ya?ad?klar? yerlerin b?y?kl??? ile ?l??lmekteydi

T?m ?rklar i?inde ?sko?lar ?nemli iktisat??lar yeti?tirmi?lerdir. ?sko?ya?n?n yeti?tirdi?i en ?nl? ki?i ve ilk iktisat?? Adam Smith?tir. Smith Wealth of Nations adl? yap?t?nda kendi ki?i?el ??karlar?yla ?eli?kili oldu?u halde y?ksek prensip sahibi olma iddias?nda bulunan insanlardan ku?ku duydu?unu belirtmi?tir.

Smith?in ziyaret etti?i ki?ilerden biri Voltaire?dir.Voltaire yeni bilgiler toplayarak d???ncelerini geli?tiriyordu. Voltaire?nin bu ?zelli?i Smith?in ufkunu geni?letmi? ve onu alan?nda bir ?nc? yapm??t?r.

Smith Fransa?da bulundu?u s?rada Fransa?n?n en ?nemli gelir kayna?? tar?md?. Fizyokratlar diye bilinen bir grup ekonomik d???n?r t?m zen?inli?in topraktan, dolay?s?yla tar?mdan kaynakland???na inan?yorlard?. Smith?i bu gruptan en ?ok etkileyen Fran?ois Quesnay?di. Quesnay??n Ekonomik Tablosu ekonomik sistemin kar??l?kl? b?l?mlerini g?steriyordu.

Smith Uluslar?n Zenginli?inin Yap?s? ve Nedenleri ?zerine Bir Ara?t?rma adl? kitab?n? 1776?da yay?nlad?. Smith kitab?nda insanlar?n ??karlar? i?in ?abalamalar?n?n hem kendilerine hem de topluma yararl? oldu?unu d???n?r. ?nsanlar?n bireysel d???nmeleri i?g?d?seldir ve devletin zorlamas?ndan daha iyidir.

Adam Smith?e g?re bir ulusun zenginle?mesi i?in ilk ?nce emek ve ?ok ?al??ma daha sonra da ?retimde i? b?l?m? ve uzmanla?ma gereklidir. Smith anonim ?irketlere kar??yd?. ??nk? ?irket y?neticilerinin kendi paralar?n? kullan?rken g?sterdikleri dikkati ba?kalar?n?n paras?n? da kullan?rken g?stermeleri beklenemezdi.

Sanayi Devrimi birdenbire ortaya ??kmam?? olu?umu a?ama a?ama ger?ekle?mi?tir. Tar?mla ge?imini s?rd?ren insanlar makinelerin icadi ile ?ehirlerdeki dokuma ve ??r??r fabrikalardaki i?lere ak?n ediyorlard?. K?rsal kesim bo?almaya ba?lam??t?. New Lanark ?rnek bir dokuma kentiydi.

Smith, g?n?m?zde ekonomik model diyebilece?imiz iktisadi sistemin nas?l i?ledi?ine ili?kin bir g?r?? geli?tirmi?tir. Smith?in olu?turdu?u bu g?r?? ?l?m?nden sonra David Ricardo ve Thomas Maltus taraf?ndan ?l?m?nden sonra yeniden ele al?nm??t?r.

Uluslar?n Zenginli?i?nin yay?nland??? y?l emperyalist ?ngiltere Amerika?y? kaybetmekteydi. O d?nemde ?retim ve ticaretteki geli?meler Smith?in vaat etti?i t?m zenginli?i sa?lamaktayd?.

Yirminci y?zy?lda Smith?in fikirleri Marx taraf?ndan ve devlet m?dahelesini gerekli bulanlar taraf?ndan sald?r?ya u?ram??t?r.

GEL??M?? KAP?TAL?ZMDE DAVRANI? B???MLER? VE AHLAK ANLAYI?I

Yirminci y?zy?l kapitalizminde m?lkiyet zenginle?me unsuru olarak g?r?ld???nden b?y?k toprak sahipleri eme?i ile ?al??anlardan daha fazla haklara sahipti. B?yle bir sistemde e?itlik?i devlet anlay???na tersti. Sanayi devrimi ile birlikte bu g?r?? b?y?k ?l??de de?i?mi?, sanayi kapitalistlerinin b?y?k toprak sahiplerinden daha da zengin olabilecekleri ortaya ??km??t?.

Zengin s?n?f? ile ilgili a??klanmayan bir?ok ?ey vard?r. ??nk? bilimadamlar? genellikle yoksullarla ilgili ara?t?rmalar yapm??lard?r. Halbuki ondokuzuncu y?zy?lda zenginler topluma egemen ?st?n bir s?n?f olarak g?r?l?yordu. Sosyoloji alan?nda ?nc? olan ?ngiliz Herbert Spencer ya?ama en iyi uyum sa?layan?n hayatta kalmas? deyi?iyle ayr?cal?kl? s?n?flar?n nas?l ayakta kald???n? a??klar. Spencer?in d???nceleri yeni kapitalistlere uymu?tu. Onun d???nceleri zenginli?i tamamiyle korumaktayd?. Spencer?den bir ku?ak gen? olan Summer Darvin?in g?r??leri benimsemi?, Spencer gibi zenginlerin zenginliklerini b?t?n?yle toplum a??s?ndan yaral? g?rm??t?r.

Ondokuzuncu y?zy?lda ekonomik i?leyi?ten ?t?r? yoksulluk ka??n?lmaz g?r?l?yordu. Bu y?zy?lda yoksullar?n do?al olarak ay?klan?p at?ld??? g?r??? yayg?nd?. Zenginlerin tamamiyle g??l? olduklar? zamanda Veblen onlar hakk?nda i?neleyici yaz?lar yazm??t?.Veblen?in ilk ve en b?y?k kitab? U?ra?s?z S?n?f Kuram? yirminci y?zy?lda yay?nland?.Bu eserde Veblen zenginlerin servetlerinden dolay? kendilerini g??l? hissetmeleri konusunu ele ald?.

Yirminci y?zy?l?l?n ba?lar?nda yap?lan Newport evleri bir zenginlik g?stergesiydi. Bu evler tam anlam?yla zenginlerin servetini yans?tmak i?in yeterli de?ildi. Bunun yan?nda servet g?stergesi olarak ??len balo gibi pahal? e?lenceler yap?l?yordu. Bu evlerde ya?ayanlar servetlerinin b?y?kl???n? kamuoyuna New York Herald gazetesi ile yans?t?yorlard?.

G?n?m?zde se?kinlik servetin b?y?kl??? ile ?l??lm?yor. Politikac?lar servet sahiplerinden daha ?st d?zeyde bulunuyor.Yani kapitalizmin davran?? bi?imleri b?y?k ?l??de degi?ime u?ram??t?r.

KARL MARX?IN YOL AYRIMI

Toplumda s?regelen d???nce bi?imi, siyasal ve ekonomik d?zen Karl Marx ile sorgulanmaya ba?lam??t?r.Marx Hegel?in d???ncelerinden etkilenmi? Hegel?in belirtti?i toplumun organik geli?im ve de?i?im s?reci Marx??n d???ncelerinin temelini olu?turur. Toplumun de?i?imi s?n?flar aras?ndaki ?at??madan kaynaklan?r. Hegel s?n?f bilincine sahip proletaryan?n kapitalistleri yenilgiye u?rat?p i??i devletini ortaya ??karaca??n? belirtir.

Marx K?ln?de Rheinische Zeitung?da yazmaya ba?lad?. O s?ralarda devrim konusu ?ok tart???lmaktayd?. Marx bu tart??malar s?ras?nda kom?nizmin d???nce yap?s?n?n ?arp?t?lmas?n? gazete yaz?lar?nda ele?tirmi?tir. Marx??n bo?anma konusu sebebiyle daha ?zg?r bir tart??ma ortam? istemesi ?ar?n gazete yay?n?n? yasaklamas?na sebep oldu.

Marx Paris?te Alman Frans?z Y?ll??? ad?yla dergi ??kard?. Ama dergide ??kan bir kitab?n ele?tiri sebebiyle dergi yay?ndan kald?r?ld?. Bu d?nemde sosyalizm ?ok yo?un olarak tart???lmaktayd?. Marx da d???ncelerini geli?tirmeye ?al???yordu. Marx?a g?re ?retim toplu ?retime ge?ti?i halde m?lkiyet hakk? bireysel d?zeyde kal?yor bu da kapitalist toplumlarda alt yap? ile ?st yap? aras?nda ?nemli bir ?eli?kinin oldu?unu ortaya koyuyordu.

Marx??n yazd??? Kom?nist Manifesto ?rg?tleyici bir belge niteli?i ta??r. Bu siyasal belgede devlet y?neticilerinin burjuvazi s?n?f?n?n ??kar?na ?al??t??? belirtilmi?tir. Bu belge Marx??n devrim ?a?r?s? niteli?ini de ta??r. Manifostonun ard?ndan Almanya,?talya gibi birka? ?lkede h?k?metler sars?lmaya ba?lad? ama devrim hemen ger?ekle?medi. ?lerleyen tarihlerde ger?ekle?en devrim i??ilerin ama? ve isteklerine y?nelik devrimdi. ?al??ma hakk? g?r??? giderek yayg?nla?maya ba?lad?. ???iler h?k?meti d???rmeye ?al??t?lar ama i??ilerin devrimi do?ru planlayamamas?ndan dolay? yenilgileriyle sonu?land?. Devrimden sonra kapitalistler ger?ek g?ce sahip olmaya ba?lam??lard?.

Marx daha sonra ?ngiltere ?ye gitti. Marx??n buradaki amac? devrimin olu?mas?na d???nce y?n?nden alt yap? haz?rlamak,devrimi ger?ekle?tirmek ve sonras?nda gerekli d?zenlemeyi yapmakt?. Marx Londra?da Das Kapital adl? yap?t?n? yazd?. Marx i?g?c?ne ?nem veriyor ve onunda kapitalist toplumda de?erlendirilerek sat?lmas? gerekti?ini savunuyor.

Birinci Enternasyonal ?rg?t? Avrupa?n?n sanayi ?lkelerinden gelen i??iler ile olu?turuldu. Kurulan ?rg?t?n amac? ve ilkeleri Marksist d???nce tarihinde ?nemli bir belge olan ?al??an S?n?flara Hitap ile duyuruldu.

Birinci Enternasyonal ?rg?t? h?k?met taraf?ndan yasakland?. Yaln?zca Paris?te iktidar ele ge?irildi (Paris Kom?n?). Ama yeni h?k?met ba?ar?l? olamad?. Ve ilk devrim sona erdi.

SONU HEP KANLI B?TEN G?R???M: S?M?RGEC?L?K

Bat? Avrupa ve Amerika Bile?ik Devletleri?nde birtak?m d???nce hareketlerinin geli?ti?i d?nemde ?in,Hindistan Latin Amerika gibi ?lkelerde hala feodal sistem hakimdi. Bu ?lkeler sanayi ?lkelerine s?m?rge devleti olarak ba??ml?yd?lar.

Adam Smith, s?m?rgecilikte ticaretin birtak?m ?irketler taraf?ndan tekelle?tirilmesini ?lke a??s?ndan zararl? g?r?yordu. Marx ise kapitalist sanayide ?retimde kullan?lacak hammaddeyi sa?lamak i?in s?m?rgecili?i savunuyordu. Ona g?re kapitalizm s?m?rge durumundaki ?lkelerdeki ?retimi de?i?tirecekti.

?lk s?m?rgecilik giri?imi Bat? Avrupal?lar?n Do?u Akdeniz?e d?zenledikleri Birinci Ha?l? Seferi ile ba?lam??t?r. Ha?l? Seferleri dini amac?ndan sapm??, sefere kat?lanlar?n mal m?lk edinme sava??na d?n??m??t?r.

?slam egemenli?inin bat?da zay?flamas?yla ?spanyollar y?llarca s?recek olan s?m?rgeci?i ba?latt?lar. S?m?rgecili?e ilk ba?layan devlet olarak s?m?rge ticaretini tekelle?tirdiler. ?ngilizler s?m?rgelerinde ?spanyollar gibi b?rokratik ve merkeze ba?l? bir y?netim sergilemiyorlard?. Bu da Smith?in fikirlerine bir yak?nla?ma sa?lad?.

Amerika k?tas?ndaki ?spanyol egemenli?i sona erdikten sonra Meksika ve K?ba?da s?m?rgecili?in izlerini ortadan kald?ran devrimler ger?ekle?ti.

Frans?zlar ?spanyollar gibi sistemli bir s?m?rgecilik uygulam?yorlard?. Bunu Frans?zlar?n ilk ?nceleri Lou?s?ana?da ?ok fazla de?erli maden oldu?unu sanmalar?, oraya yerle?tikten sonra ise umduklar?n? bulamay?p Lou?s?ana?y? terk etmeleri olay?nda g?rebiliyoruz. ?ngilizler ise Pakistan da ?ok iyi, adil bir y?netim sergilediler.

Amerikan s?m?rgecilik deneyimi bar?? ama?l? sava?lar ile Filipinler?in al?nmas?yla ba?lad?. Daha sonra ba?layan Vietnam sava?? ise insanlar? kom?nizmden kurtarmak amac?yla yap?lm??t?r.

G?n?m?zde sanayi y?n?nden geli?mi? ?lkeler bir zamanlar s?m?rgecilik yapan ?lkelerdir. Eski s?m?rgeler ise d?nyan?n yoksul ?lkeleridir.

YOLSUZLU?A EN YAKIN ?CAT: PARA

?lk ?a?larda insanlar mallar? takas ederek istediklerini alabiliyorlard?. Takas edilecek mallar?n de?erlerinin ayn? olmas? gereklili?inin zorlu?u kar??s?nda madeni para bas?lmaya ba?land?.

Madeni paran?n ard?ndan Roma,Venedik gibi ?ehirlerde bankalar kuruldu. Ve para basma yetkisi s?n?rl? say?da insana verildi. Madeni paralar g?m??ten yap?l?yordu ama hepsinin kalitesi ayn? de?ildi. Paralar?n kalitesini ayarlamak i?in Amsterdam?da banka kuruldu. Yat?r?lan paralar kar??l???nda makbuz veriliyor ve bu paralar bir ba?kas?na bor? veriliyordu. Kurulan bankan?n ard?ndan Amsterdam kentinde b?y?k bir geli?me ba?lad?. Yaln?z, banka yat?r?lan t?m paray? kredi olarak verdi?inden ve mevduat sahipleri de bankadaki paralar?n? alamayacaklar?n? sezdikleri i?in hepsi birden paralar?n? almaya gittiklerinden banka kapan?r.

Fransa?da Law ad?nda biri banka kurdu. Banka insanlara yat?r?lan para kar??l???nda banknot veriyordu. Ard?ndan da Law Mississipi ?irketini kurdu. Bu ?irket iyi s?m?rgelere sahipti ve ?ok g??l? bir ?irketti. ?nsanlar ellerindeki banknotlarla ?irketin hisse senetlerini al?yorlard?. Ama piyasada ?ok fazla banknot oldu?undan de?erleri azal?yordu. Bu banknotlar kar??l???nda banka g?m?? ve alt?n ?deyemedi. ?ngiltere?de kurulan merkez bankas? ise para piyasas?n? d?zenlemi?,?ok say?da banknot basmam??t?r.

Ka??t para Amerikal?lar ve Kanadal?lar taraf?ndan bulunmu?tur. Kanadal?lar ilk olarak iskambil ka??tlar?n? kullanm??lard?r. Ama piyasaya ?ok fazla oyun ka??d? s?r?ld???nden g?m?? ve alt?n ?deme olana?? azal?yordu. Oyun ka??tlar? ?o?ald??? i?in sat?n alma g?c? d??t?. Enflasyon olu?tu.

Amerikan Merkez Bankas? ?ngiliz Merkez Bankas? tersine toplanan mevduat oran?nda kasas?nda belli belli miktarda g?m?? ve alt?n bulundurdu. B?ylece t?ccarlara verilen kredi miktar? azald?. Fiyatlar d??t?,i?sizlik artt?. Birle?ik Devletlerde bankalar ?irket sahiplerine,t?ccarlara verilen kredilerin geri d?n??? olam?yordu ??nk? birtak?m spek?lasyonlar sonucu borsada hisse senetleri s?f?rlan?yor ve ?irketler ard?ndan da bankalar iflas ediyorlard?.

Birle?ik Devletler kurulan merkez bankalar?ndan Federal Rezerv Sistemi ad?yla bir komite olu?turdu. Fed 1920 ba?lar?nda bunal?m?n ard?ndan bankalar?n verdikleri kredi miktar?n? k?s?tlayarak bunal?m? daha da artt?rd?. Bu d?nemde New York Merkez Bankas? bankalar?n merkez bankas?ndan ald?klar? faiz oran?n? 1.5?e d???rd?. Merkez Bankas? piyasadaki devlet tahvillerini toplayarak paray? bankalara kayd?rd?. Kredi olanaklar? artm??t? ama insanlar istikrars?zl?k var iyi de?il diye paray? i?e yat?rmak istemiyorlard?. B?ylece paralar bankalarda birikti.

Irving Fisher?in bir form?lle paran?n de?erinin neler oldu?unu belirlemi?tir. Piyasadaki para miktar? artarsa fiyatlarda artar. Piyasadaki para yayg?n bi?imde dola?aca?? yerde belli i?lemlerde yo?unla??rsa fiyatlara etkisi daha fazla olur.

LEN?N VE B?Y?K ??Z?LME

Birinci D?nya Sava?? sonucunda siyasi yap?da ?ok fazla de?i?iklik olmad?. Soylu s?n?f? ?st?nl???n? koruyordu. Monar?iler hala egemendi. Kapitalizm ?ok fazla yay?lmam??t?. Fransa,?ngiltere ve Almanya?da i??iler seslerini duyurmaya ba?lam??t?. Bu d?zenin de?i?meye ba?lamas? Do?u Avrupa?da ger?ekle?ti. Do?u Avrupa?da emperyalizm Birinci D?nya Sava??ndan sonra azalmaya ba?lad?.

Sava??n nedenlerinden biri Alman kapitalizmin di?er kapitalist devletlere ?st?nl???n? sa?lama ?abas?yd?. Sava??n Do?u Avrupa?da ba?lamas?yla devletler toprak elde etme ?abas?na giri?tiler. Avrupa?daki i??iler ise birlikte hareket etmeyi kararla?t?rm??lard?. Ama?lar?na silahla de?il ?retimi durdurarak ula?may? planl?yorlard?. Ama i??iler de asker olarak sava?maya ba?lad?lar.

Lenin,Marx??n ??rencisiydi ve tam bir devrimci niteli?ine sahipti. Lenin Rusya?da i??i s?n?f?n?n kapitalizm ile olu?mas?n? beklemek yerine o zaman ?o?unlukta olan ve devrime ters bakmayan k?yl?leri toprak vaat ederek birle?tirdi. 1914 yaz?nda sava? ba?lad?.

Devrimi desteklemek amac?yla konferanslar d?zenlendi. Lenin ba??ndan beri savundu?u d???nce? i??iler birbirlerinin d??man? de?il, onlar?n ortak d??man? kapitalistler ve ?ar?d?r?

Lenin Emperyalizm:Kapitalizm?in En Y?ksek A?amas? adl? yap?t?n? yay?nlad?. Lenin devrimin hem sanayi ?lkelerine hem de yoksul ?lkelerde olmas?n? gerekli g?r?yordu. ??nk? sanayi geli?memi? yoksul ?lkelerin tek sorumlusu onlar? s?m?renlerdi.

Lenin ?svi?re?den Rusya?ya ula?t?. Devrim olmu?tu. Lenin 1917 Ekiminde iktidar? ele ge?irdi. Lenin kapitalizmi ortadan kald?rd?ktan sonras?n?n kolay olaca??n? d???n?p plan?n? iyi yapamam??t?.

Almanya sava?tan yenik ??km??t?. T?m Avrupa ?lkelerinde kapitalistlerin olu?turdu?u koalisyon i??i koalisyonuyla yer de?i?tirdi.

AYDINLAR DEVR?M?

Lenin,ayd?nlar?n ayn? d???ncelere sahip olan insanlar? bir ama? alt?nda toplayarak devrim fikirlerinin ve bunun sonucunda devrimin do?du?una inan?r. Kapitalizmin ve sosyalizmin temel d???nceleri de bir ayd?n olan John Maynard Keynes?den do?mu?tur.

Keynes, Birinci D?nya Sava?? sonunda yenik devletlerden ?zellikle Almanya?dan ?deyebileceklerinden fazla al?nan sava? tazminatlar?n? uzun bir s?re ele?tirdi.

Keynes?in ekonomi alan?nda yazd?klar? Marksistlerin yazd?klar?ndan ve s?ylediklerinden daha anla??l?r bir ?zellik ta??yordu. Keynes, Churchill?in ekonomide uygulad??? yanl?? karar? kamuoyuna duyurmu?tur. Churcill ?ngiliz sterlininin de?erini dolar ve alt?na kar?? belirledi ve bu oran? y?ksek tuttu. B?ylece ?ngilizlerin ithalat? artt? ihracat? azald?. ?hracat?n artmas? i?in ?ngiliz mallar?n?n fiyatlar? ucuzlamal?yd?. Bu durum ise ?cretlerin d???r?lmesine ya da ?irketlerin daha az i??i ?al??t?rmas?na ba?l?yd?. Keynes, bu durumun ortaya ??kaca??n? daha ?nceden g?rm??t?r. ?ngilizlerden mal ithal etmek istemeyen ?lkeler Amerika ve Fransa ile ticarete ba?lad?lar. Alman, Frans?z ve Amerikan yetkililerinin b?rokratik ili?kileri sonucu Amerika?da faiz oranlar? d???r?ld?. B?ylece piyasadaki para miktar? artt? ve Amerikan mallar?n?n fiyatlar? y?kseldi.

?ngilizler ekonomik problemlerle u?ra??rken ABD?de durum tam tersiydi. Hisse senedi borsas? ?ok hareketli bir d?nem ge?iriyordu. Fakat bu durum ?ok s?rmedi. ?lk ?nce borsa ??kt? ard?ndan da B?y?k Bunal?m ba?lad?. ABD?de i?sizlik artt?, gayri safi milli has?la d??t?. Bankalar iflas etti. B?y?k Bunal?m Rusya hari? t?m d?nyay? etkiledi. Keynes ?nlem olarak h?k?metin bor? para almas? gerekti?ini d???n?yordu. Hitler Keynes?in politikas?n? uygulad?. Almaya?da tam istihdam ve fiyat istikrar? sa?land?.

Keynes fikirlerini d?nyaya kabul ettirmek i?in ?stihdam,Faiz ve Paran?n Genel Kuram?n? yay?nlad?. Keynes?e g?re ekonominin dengeye ula?abilmesi bir etkinin olmas? gerekir. Ekonomide denge tam istihdam sayesinde olu?maz. Tasarruflar yat?r?ma d?n??meli ki sat?n alma g?c?nde bir azalma olmas?n.

Keynes?in fikirleri ?lkelerin B?y?k Bunal?mdan kurtulmalar?na yard?m etti. Bu s?rada ?kinci D?nya Sava?? ba?lad?. Keynes vergileri artt?rarak b?t?e a????n? azaltma fikrini The Times?te yazd?.

Sava? sonras?nda Keynes fikirleri sayesinde ?retim artt?,i?sizlik oran? d??t?. Tersi bir durumda ise devlet m?dahale ediyordu. Keynes?in d???ncelerinin temelinde i?sizli?i d???rme yer al?r.

?L?MC?L REKABET: S?LAHLANMA

ABD ile Sovyetler Birli?i aras?ndaki silahlanma yar??? iki b?y?k fikir ak?m?na dayanmaktad?r:Kom?nizm ile Kapitalizm. Bu iki ?lke birbirlerinin sonunu haz?rlayabilecek silahlar ?retiyorlard?. Sava? nedeniyle Silahl? Kuvvetler ?nem kazanm??t?. Sava??n ka??n?lmazl??? g?r??? hem Almanya?da hem de Rusya?da savunuluyordu.

John Foster Dulles So?uk Sava??n gerek?esini kabul edilebilecek ?ekilde a??klam??t?r. Ona g?re ekonomik de?erler So?uk Sava??n nedeni say?lamazd?. Bu sava? manevi ve dinsel de?erlerin sava??yd?. Sovyetlerin amac? t?m d?nyay? i?ine alacak bir devrim ger?ekle?tirmekti. Bat??da ise insanlar kom?nizmden kurtulu? ?abas? i?indeydi. Washington?da ise ?st seviye So?uk Sava? stratejisi ?zerine ?al???yorlard?. Hem ABD?de hem de Sovyetler Birli?i?nde 1950 sonras? geli?en olaylar b?rokratik ve askeri bir g?? olu?umuna yol a?m??t?r. Bu g?c?n olu?umuna neden olan etkenler K?ba ve Vietnam Sava??d?r.

YA?AMIMIZI B???MLEND?REN ?A?DA? KURUM: DEV ??RKET

Bir ?irket ?al??anlardan ve ?irket sahiplerinin ??karlar?n? ?n planda tutan y?neticiden olu?ur. ?irketlerin kurulu? amac? ise kar etmek ve halka hizmet etmektir. Ama g?n?m?zde ?irketlerin halka hizmet etmek amac?n? ta??d?klar? pek s?ylenemez yani ?a?da? ?irket de?illerdir.

?a?da? ?irket y?netiminde yetki bir ki?inin elinde toplanmamal?d?r. ?irketin gelece?i i?in d???ncelerin ve yetkinin payla??lmas? gerekmektedir. ?irketler her y?n?yle birbirlerinden farkl?d?r. Ama?lar?na ula?mak i?in farkl? strateji izlerler.

?a?da? ?irketin i? i?e ge?mi? daireleri and?r?r. Ortada ?st d?zey y?neticiler,en son dairede ise i??iler bulunur. Her daire kendi i?inde g??l?d?r ama bir ?st seviyeye kar?? sorumludurlar. B?t?n bu dairelerde ?al??anlar bir b?t?nd?r ve birlikte ?al??malar? ?irketin devaml?l???n? sa?lar.

?ok uluslu ?irketler d?nyan?n bir?ok yerinde oldu?u gibi Singapur?da da ?lkenin ?retim a??s?ndan geni?lemesini sa?lam??t?r. Yaln?z, bu ?irketlerin gittikleri ?lkelerde h?k?metlerin siyasi kararlar?n? etkiledikleri g?r??? yayg?nd?r. ?lkelerin uygulad?klar? g?mr?k vergileri ve ticaret k?s?tlamalar? gibi etlileri ?ok uluslu ?irketlerin ?zerinden kald?rmak i?in ?kinci D?nya Sava??ndan sonra Avrupa Ekonomik Toplulu?u kurulmu?tur.

TOPRAK-?NSAN ?L?K?S? VE ???NC? D?NYA

Zengin ?lkeler ?imdiye kadar d?nyan?n en ?nemli sorunu olan yoksullu?a bir ?are bulamam??lard?r. Yoksullu?un nedeni olarak bir?ok sebep g?sterilir;ekonomik sistemlerin yanl??l???,e?itimsizlik,kazanc?n g?ven i?inde olmay??? gibi.

Yoksullu?un en ?nemli nedeni insanlar?n topra?a olan gereksinimidir. ??nk? yiyecek topraktan sa?lan?r. N?fus att?k?a insanlara d??en toprak azal?rsa yoksulluk do?ar. Bu etki teknolojinin geli?imiyle ortadan kald?r?labilir. Ama bunun i?inde para gereklidir.

Yoksulluk fazla toprakla ya da elde olunan topra??n daha verimli kullan?lmas?yla azalabilir. N?fusun artmamas? da ?nemli bir ko?uldur. Bunlar?n hi?biri sa?lanam?yorsa zengin yerlere g?? etme yoluna ba?vurulabilir.

Do?um kontrol? ne yaz?k ki yoksul ?lkelerde s?k? tutulam?yor. Bunu sebepleri aras?nda yoksulluktan ?t?r? do?um kontrol?n? uygulamamalar?, h?k?metin bu i? i?in g?revlendirdi?i ki?ileri iyi se?ememesi ve yoksul halk?n bu ?nlemlere pek s?cak bakmamas? say?labilir.

Yoksul ?lkelerde ya?ayan insanlar zengin yerlere g?? ederek yoksulluktan kurtulmaya ?al???rlar. ?zellikle ?kinci D?nya Sava??ndan sonra sanayile?mi? ?lkelere Avrupa?n?n do?usundan,g?neyinden ve ?n Asya?dan i??i g??leri olmu?tur.

METROPOL YA DA B?Y?K KENT

Bir ?lkenin kalk?nm??l?k ?l??s?n? kentle?me kapsam? belirlemektedir. ?e?itli kent tipleri vard?r. Bunlar ;Siyasal Karargahl? Kent,T?ccar Kenti,Sanayi Kenti ve Safiye Kenti?dir. Bu kent tipleri metropolu olu?turur.

Siyasal karargahl? kent, padi?ah?n halk?n? y?netti?i saray? i?ine alan kenttir. Bu g?rkemli saraylar padi?ah?n zevkini ve ?lkenin d?zenlili?ini yans?tmaktayd?. ?arp?k yap?la?ma bu kentlerde yer alm?yordu.

T?ccar kentlerinde de mimariye verilen ?nem g?ze ?arpar. Bu kentlerde t?ccarlar?n i?yerleri, evleri meslek yoncalar? ve ticaret odalar? bulunur.

Sanayi kenti,Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya ??km??t?r. Bu kentlerde insanlar siyasal kararg?hl? ve t?ccar kentinde oldu?u gibi mimariye,giyime ?nem vermiyorlard?. ?nsanlar sanayinin k?lesi olmu?lard?r. Bu kentlerde ama? az malla ?ok ?ey ?retmektir. Fabrikalar kentin ortas?na kuruluyor ve bu da hava kirlili?ine yol a??yordu.

Sanayi kentinin geni?lemesiyle beraber bir k?s?m ?al??an?n gelirleri artmaya ba?lam??t?. B?ylece zanaat?? s?n?f? do?du. Zanaat??lar?n artmas?na ba?l? olarak i??iler az?nl?k duruma d??t?ler. T?ccarlar ve se?kin insanlar sanayi kentinin pis havas?ndan kurtulmak i?in banliy?lerle kentin d???nda temiz haval? safiye kentlerine yerle?tiler. Zamanla her sanayi kentinin ?evresine safiye kentleri kurulmaya ba?land?.

Artan g??lerle,sanayi yap?s?n?n de?i?mesiyle ve safiye kent yap?s?n?n artmas?yla metropoller olu?tu. Metropollerin olu?um amac? sanayidir. T?ccar kenti gibi burada da t?ccarlar?n i?yerleri yer almaktad?r. B?y?k kentin ?evresinde safiye kentleri vard?. Metropollerin y?netsel ?ekirdekleri vard? siyasi karargahl? kentlerde oldu?u gibi.

Kapitalizm kentlerde ya?ayanlar?n konut,ta??mac?l?k ve sa?l?k sorunlar?n? ??zememi?tir.

DEMOKARAS?, L?DERL?K, ?NAN?

G?n?m?zde yoksulluk eskisine oranla azalm??t?r. Buna ba?l? olarak dinsel inan?larda bir azalma g?r?lm??t?r. ??nk? insanlar bu d?zenden umduklar?n? elde edebiliyorlar. Ama d?nyada hala yoksul insanlar vard?r. Bu insanlar? kurtaracak ??z?m yollar? demokratik h?k?met mekanizmas? ile bulunmal?d?r.

?svi?re bu demokratik yolu ?ok iyi uygulan bir ?lkedir. Orada insanlar ??z?m yolunu kendi ellerinde oldu?unu inan?r ve toplumsal d???n?rler. ?svi?re demokratik yolla e?itime,tar?ma,sanayiye ??z?mler bulmu?tur. Demokratik s?re?, milletvekilleriyle yurtta?lar?n ortak karalar vermesi ?ok b?y?k bir g?? olu?turur.

Liderlerin ortak ?zelli?i toplumda s?regelen birtak?m ?eylere korkusuzca m?cadele etmeleridir. California ?niversitesi?nde demokrasi ?zerine ?al???l?yor ve onu daha etkili bir bi?imde nas?l kullan?laca?? ??retiliyordu.