Реферат Жывапіс Беларусі ў першай палове XIX ст
Работа добавлена на сайт bukvasha.net: 2015-10-28Поможем написать учебную работу
Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
от 25%
Подписываем
договор
Сярэдняя школа № 32
Рэферат па гісторыі Беларусі
На тэму: “Жывапіс Беларусі ў першай палове XIX ст.”
Работу выканалі
Вучаніцы 8 “А” класа
Зеньчык Ганна і Палівянок Валерыя
Мінск 2010
У развіцці мастацтва Беларусі багаццем жанраў вызначаўся жывапіс. Традыцыйнамі з’яўляліся гістарычны і партрэтны, а новымі — пейзажны і бытавы. На змену класіцызму прыходзіць рамантызм, які ў 40-я гг. XIX ст. змяняецца рэалістычным кірункам.Важнейшую ролю ў гэты перыяд адыгрывае Віленская школа жывапісу, якая была заснавана у канцы XVIII cт. Ф. Смуглевічам і яго вучнямі. Выхадцамі з гэтай школы сталі Ян Дамель, Валенцій Ваньковіч, Іосіф Аляшкевіч,Напалеон Орда, Іван Хруцкі,Апалінарый Гараўскі, Нікадзім Сілівановіч і Казімір Альхімовіч.
Валенцій Вільгельм Ваньковіч
Нарадзіся 12 траўня 1800 — Памёр 12 траўня 1842
Нарадзіўся ў в. Калюжыца, што на Меншчыне, вучыўся ў Полацкай езуіцкай калегіі, Віленскім унівэрсытэце (1824) і Пецярбурскай акадэміі мастацтваў (1827). Пасьля жыў у Менску, меў майстэрню ў Сляпянцы. Працаваў у жанры гістарычнага жывапісу. Напісаў карціны “Подзьвіг маладога кіяўляніна пры аблозе Кіева печанегамі ў 968 годзе”, “Напалеон каля вогнішча”, шэраг партрэтаў. Да ліку лепшых твораў мастака адносіцца кампазыцыйны партрэт “А.Міцкевіч на скале Аю-даг”, напісаны ў 1828 г. У самым цэнтры Мінска знаходзілася сядзіба В.Ваньковіча, дзе ў пачатку XIX ст. збіраліся яго сябры — пісьменнік В. Дунін-Марцінкевіч, мастак Я.Дамель, кампазітар С.Манюшка. У 1998 г. тут адкрыўся новы сталічны музей — Дом Ваньковіча. Большая частка карцін, якія захоўваюцца сёння, галоўным чынам, у музеях Польшчы. Адам Міцкевіч пазнаёміў Валенція Ваньковіча з Аляксандрам Пушкіным. Вядома, што мастак працаваў над партрэтам вялікага паэта (не будзем забывацца, што ўсе трое былі маладыя сябры-равеснікі), але захаваўся толькі малюнак алоўкам «Пушкін каля крыніцы». У 1839 зьехаў у Парыж. Пахаваны на парыскіх могілках Манмартр.
Захавалася палатно драматычнага гучання «Напалеон каля вогнішча», а ў Парыжы была створана карціна «Апафеоз Напалеона». Неапраўданыя надзеі пакалення Ваньковіча на вызваленне Радзімы з расейскай няволі ў выніку
Стр. 1
крыжовай выправы з Еўропы працягвалі хваляваць творцу і ягоных сучаснікаў. На мастака паўплывалі містычныя рэлігійныя плыні, асабліва рух так званай «напалеонаўшчызны», дзе постаць і дзейнасць вялікага карсіканца ўспрымалася як Боскае наканаванне. Даследчыкі адзначаюць, што герой карціны Ваньковіча — Напалеон-пакутнік, выратавальнік Еўропы і Айчыны мастака.
Адам Міцкевіч стаў добрым геніем творцы. Партрэт вялікага паэта «Адам Міцкевіч на скале Аю-Даг», выкананы ў гэты час, набыў значэнне маніфесту рамантызму ў беларускім жывапісе. Ваньковіч дасягнуў у ім прафесійнай смеласці і прадэманстраваў непаўторную адоранасць. Карціна намалявана свабодным, лёгкім мазком, у адзінай плыні формы. Колеры, някідкія, але жывыя, трапяткія, злучаюцца ў далікатныя гамы шматслойнага пісьма. Душа героя карціны зліваецца з прыродай, думкі і настрой знаходзяць гарманічны водгук у краявідзе. Развітаўшыся з класіцызмам, мастак аддаў сябе новай стыхіі, якая заваёўвала еўрапейскае мастацтва. Безумоўна, вялікую ролю ў гэтай «перамене курсу» адыграла творчасць яго сучасніка, мастака-рамантыка А.Кіпрэнскага.
Ян Дамель
Нарадзіўся ў 1780 – Памёр у 1840
Пакінуў значны след у мастацтве Літвы-Беларусі. Скончыў Віленскі універсітэт, затым працаваў у ім як выкладчык, адбыў двухгадовую ссылку ў Сібіры. З 1822 жыў у г.Менску. Пісаў пераважна на гістарычныя тэмы: “Смерць магістра крыжаносцаў Ульрыха фон Юнгінгена ў бітве пад Грунвальдам”,” Смерць князя Панятоўскага”, “Хрышчэньне славян”, “Вызваленьне Т. Касьцюшкі з цямніцы” і інш. Вядомыя яго творы і на рэлігійныя тэмы, партрэты князя Д. Радзівіла, графаў І. Храптовіча, К. Тышкевіча, пейзажы Менска і яго ваколіц, малюнкі і замалёўкі на тэмы побыту народаў Сібіры. Мастак Ян Дамель пакінуў значны след амаль ва ўсіх жанрах выяўленчага мастацтва. Найбольш вядомы ён як майстар гістарычнага жанру. Ян Дамель добра ведаў айчынную і антычную гісторыю, валодаў некалькімі замежнымі мовамі. У сваіх палотнах ён імкнуўся адлюстраваць найбольш яркія, кульмінацыйныя моманты гістарычнага
Стр. 2
развіцця краю. Мастак стварыў такія карціны, як "Смерць князя Панятоўскага", "Смерць Глінскага ў няволі", "Адступленне французаў праз Вільню ў 1812 г." і інш. Акрамя гістарычных палотнаў, Я. Дамель напісаў шэраг нартрэтаў і пейзажаў.
Напалеон Орда
Нарадзіўся 11 лютага 1807 - Памёр 26 красавіка 1883
Скончыў школу ў Свіслачы. У 1823 годзе паступіў у Віленскі універсітэт. Але за ўдзел у тайным студэнцкім таварыстве "Заране" быў арыштаваны і выключаны з універсітэта. Удзельнічаў у паўстанні 1830-1831, пасля падаўлення якога эміграваў у Францыю. Там пазнаёміўся з Фрэдэрыкам Шапэнам, у якога браў урокі музыкі. Напісаў шэраг твораў для фортапіяна (рамансы, паланэзы, серэнады, мазуркі). У сярэдзіне 30-х гадоў - дырэктар Італьянскай оперы ў Парыжы.Вучыўся ў студыі П.Жэрара ў Парыжы і ў Віленскім універсітэце. З 1856 жыве ў Варацэвічах, Гродне, на Валыні. Займаўся добрачыннасцю, заснаваў стыпендыю для бедных, але здольных вучняў рэальнай школы ў Пінску. Таленавіты мастак, этнограф і кампазітар Н.Орда абышоў і аб’ездзіў амаль усю Беларусь, Польшчу і Літву, зрабіў каля 500 акварэляў і малюнкаў з натуры, захаваўшы такім чынам для нашчадкаў аблічча цудоўных помнікаў архітэктуры, замкаў, палацаў, вуліц гарадоў, гістарычных мясцін. Яго акварэлі і малюнкі пераводзіліся ў літаграфіі, выдаваліся альбомамі, графічнымі серыямі.
Даў абяцанне намаляваць усе замкі Беларусі, пакуль яны не разбурыліся. . Вялікае грамадскае прызнанне атрымалі карціны Н.Орды “Лагойск”, “Крыжоўка”, “Руіны замка ў Лідзе”, “Мір”, “Нясвіж”, “Белая вежа” і інш.
Іван Хруцкі
Нарадзіўся 8 лютага 1810 — Памёр 13 студзеня 1885
Нарадзіўся ў сям’і дробнага шляхціча ў вёсцы Ула Віцебскай губэрні. У 1827 годзе, Хруцкі пераяжджае ў Санкт-Пецярбург, і ў 1830 годзе паступае вучыцца ў Імпэрскую Акадэмію Мастацтваў. Яго першая вядомая праца датуецца 1832 годам. Яго карціны, паступова атрымліваюць прызнаньне грамадзтва і крытыкаў. Адначасова Хруцкі працуе і як дызайнэр памяшканьняў, стаўшыся
Стр. 3
вельмі папулярным сярод багатых людзей. У1836 годзе Хруцкі быў узнагароджаны Галоўным Срэбраным мэдалём АкадэмііМастацтваў за ягонатурморты. Так сама Іван Хруцкі пісаў вельмі добрыя партрэты. «Пажылая жанчына якая вяжа шкарпэткі» прынесла яму Малы Залаты Мэдаль Акадэміі. У 1939 годзе яму быў прысвоены тытул акадэміка. У 30-я гады вызначаецца галоўны напрамак творчасці Хруцкага— праца над нацюрмортам, названым “жывапіс кветак і садавіны”. Але гэта не проста пастановачныя “рэчы”, а своеасаблівыя карціны са складанай кампазіцыяй, у якой аб’ядноўваюцца мноства пладоў, кветкі, агародніна, свечы, празрыстыя шклянкі, падсвечнікі, керамічныя вазы, графіны з вадой і г. д.
Пасля смерці свайго бацькі ў 1840 годзе Хруцкі назаўсёды пакінуў Санк-Пецярбург, і пасяліўся ў сваёй вёсцы Захарнічы, каля Полацка. Гэты пэрыяд адрозьніваецца пераважна рэлігійным мастацтвам, у асноўным зь Літвы. Акрамя рэлігійных карцінаў ён, так сама піша і партрэты, напрыклад І.І. Глазунова, Іосіфа Семавока, Мікалая Малігоўскага і іншых. Ён памёр у 1885 годзе.
Казімір Альхімовіч
Нарадзіўся 20 снежня 1840 — Памёр 31 снежня 1916
На працягу большай часткі свайго жыцця Альхімовіч пражыў у выгнанні, удалечыні ад радзімы, у сваёй творчасці ён заставаўся дакладны беларускаму народу. Нарадзіўся мастак у сяле Дамброве лідскага павета, Гарадзенскай губерні ў сям'і небагатага беларускага шляхціча. Першыя навыкі ў жывапісе атрымаў у гімназіі Вільню. У 1863 г. ён удзельнічае ў паўстанні, завошта быўвысланы ў Сібір і знаходзіўся тамака да 1869 г. У пачатку 70-х гг Албхімовіч пасяліўся ў Варшаве, жыць на радзіме забаранялася, Але нягледзячы на гэта Альхімовіч часта хадзіўна гроденўчыне і збіраў матэрыялы для сваіх гістарычных і бытавых палотнаў.
У Варшаве ён працягнуў маляўнічую адукацыю ў знакамітай маляунічай школе Войцэха Герсана, выпускніка пецярбургскай Акадэміі майстэрстваў. А у 1873 г. ён скончыў Акадэмію майстэрстваў у Мюнхене і на 4 гады з'ехаў у Парыж. У Варшаву ў 1880 г. ён вярнуўся ўжо вядомым мастаком.
Яго прыцягвае беларуская гісторыя ("Пасля бітвы", "Абарона Альштына", "Пахаванні Гедыміна" і інш.). Сусветную вядомасць мела карціна "Пахаванні Гедыміна", прысвечаная падзеям 1341 г. Яна экспанавалася ў 1887-1888 гг. на выставах у Варшаве, Пецярбургу, Львове, Сан-Францыска, дзе была ганараваная вышэйшых узнагарод. У канцы 80-х гг. ён стварае гістарычныя палотны "Смерць Міхася Глінскага ў вязніцы" і "Падрыхтоўка да смерці Самуіла Сбароускага", у якіх уваскрашае гераічнае мінулае беларускага народа.
Шмат сваіх работ мастак прысвячае сялянскім дзецям. Аўтар захапляецца непасрэднасцю, адкрытасцю, чысцінёй вобразаў дзяўчынак. У творы "Пастушка" Альхімовіч выхоплівае кароткі амомант нелёгкай сялянскай долі. Маленькая дзяўчынка стаіць на пагорку, абапёршыся аб ствол дрэва. Яна нюхае кветку і пра нешта марыць. А ўнізе на абшарах, пакрытых сакавітай травой, пасецца статак. Постаць пастушкі, што размешчана на пярэднім плане, як бы яднае ў сябе ўсю неабсяж-насць неба, хараство і моц зямлі.
Для мастака увасабленнем Літвы, Радзімы, у першую чаргу была родная сядзіба. Ён паўстае перад намі своеасаблівым летапісцам беларускай вёскі. Адну з самых яркіх карцін з жыцця бацькоўскага маёнтка дае К. Альхімовіч у творы "Дажынкі". Тут увасоблены дзіцячыя ўражанні мастака, паказаны ён сам разам з братам, бацькамі, маці. Атмасфера шчырасці і даверу пануе ў сям'і шляхціча, яна атуляе і сялян, якія дажалі жыта і прыйшлі проста з поля на панскі двор. На прыступках невялікага дома ўсіх сардэчна сустракаюць гаспадары, а іх сыны стаяць побач з пачастункамі ў руках. Урачыстасць моманту падкрэслена і выглядам святочна накрытага стала, і вялікая бочка піва ці віна, а таксама энергічнымі жэстамі музыкаў, якія, падобна, граюць нейкую вясёлую мелодыю. Да болю ўсё гэта блізка мастаку. Ён бачыць сябе вуглаватым хлопчыкам, якому і няёмка ў прыгожым новым адзенні, і страшнавата ад важнасці сваёй ролі, і радасна, бо наперадзе - свята.
Нікадзім Сілівановіч
Нарадзі
ỳ
ся
ỳ
1834 – памёр у 1919
Нарадзіўся ў вёсцы Цінькевічы Вілейскага павета Менскай губерні (недалёка ад Маладзечна) у сям'і дзяржаўнага селяніна. Яму атрымалася атрымаць агульную адукацыю ў Маладзечанскай пяцікласнікам вучэльні Раўналежна з гэтай працай ён піша партрэты і жанравыя карціны, за якія яму было прысвоена званне класнага мастака 3-й прыступкі. У 1870 г. ён скончыў акадэмічны клас па мазаіцы, быў залічаны ў Акадэмію малодшым мастаком-мазаистам і атрымаў 2-ю прыступка класнага мастака. Вучачыся і працуючы ў Акадэміі, мастак улетку прыязджаў на радзіму і ствараў новыя працы: "Партрэт габрэя", "Партрэт бацькі", "Галава дзяўчынкі", "Стары пастух"
Стр. 5
і інш. Яго партрэты носяць характар бытавых карцін, сваім героям мастак відавочна сімпатызуе. За працы, выкананыя ў Пецярбургу і Беларусі, у 1874 г. ён атрымаў званне класнага мастака першай прыступкі.
У пачатку 70-х гг. ён быў запрошаны афармляць Исакиеўскі сабор. За выкананне мазаічнай групы "Таемная вячэра" для галоўнага іканастаса яму было прысвоена званне акадэміка ў 1877 г., ён быў прызначаны старэйшым мастаком-мазаистам. Але матэрыяльныя праблемы пераследвалі мастака ўсё жыццё. Да няшчасця, сканала яго жонка, і ён сам выхоўваў дзяцей. Але нягледзячы на гэта, ён працягваў наведвацца ў родныя боку і заўсёды прывозіў матэрыялы для сваіх бытавых кампазіцый. Так з'явіліся знакамітыя карціны "Дзеці ў двары", "У школу".
Апалінарый Гараўскі
Нарадзіўся ў 1833 – памёр у 1900
Нарадзіўся ў вёсцы Ўборкі Менскай губерні (Асіповіцкі раён, Магілёўскай вобласці) у збяднелай дваранскай сям'і. У 10 гадоў яго падалі ў Брэст-Літоўскі кадэцкі корпус. Тут адбылося знаёмства з выяўленчым мастацтвам і яркім прадстаўніком яго архітэктарам Н. Бенуа, які прыязджаў да брата - палкоўніку, начальніку Гвардзейскага Брэст-Літоўскага гвардзейскага корпуса.Бенуа дапамог Апалінарию паступіць у Акадэмію майстэрстваў. У Акадэміі мастак займаўся ў прафесараў М. Вараб'ёва і Ф. Бруни ("Партрэт Бруні - адна з лепшых прац у спадчыне Гараўского). За гады вучобы мастак атрымаў некалькі малых срэбных і залатых медаляў, а за "Выгляд Пскоўскай губерні" атрымаў вялікі залаты медаль. Але за мяжу не паехаў як належыла, а адправіўся ва Ўборкі, дадому. Працаваў шмат, з натхненнем. Шматлікія яго пейзажы атрымалі высокую адзнаку адмыслоўцаў, а некаторыя з іх былі набытыя П. М. Трецьяковым. У 1858 г. Гарауский едзе за мяжу, жыве ў Жэневе, у Дзюсельдорфе.У 1860 г. ён вяртаецца на радзіму і жыве ў Менскай губерні (па вяртанні напісаў працу "На радзіме", якую купіў Трацякоў), рэдка наведваючы сталіцу і Пскоўскую губерню,
Стр. 6
дзе жылі сваякі яго жонкі. Узімку ён працаваў у Пецярбургу ў Вышэйшай мастацкай школе пры Акадэміі. Яму прысвойваюць званне акадэміка. Пасля прадпрынятай паездкі па Ўкраіне і Беларусі мастак стварае свае вядомыя пейзажы "Балота", "Вечар у Менскай губерні" і інш. Раўналежна ён стварае некалькі партрэтаў: партрэт Бруні, па фотаздымках партрэты Даргомыжского і Глінкі. Піша жанравыя працы, паўтарыў "Старую на моленіі", эцюды народных тыпаў. У 1888 г. яго "Партрэт селяніна" атрымаў добрую адзнаку пецярбургскай грамадскасці. Горавский супрацоўнічаў з Трецьяковым і дапамагаў яму збіраць яго калекцыю. Апошнія гады мастак правёў у мястэчку Кириловичи, недалёка ад станцыі Белая Пецярбургска-Варшаўскай чыгункі, дзе і памёр. Працы гэтага мастака захоўваюцца ў Трэццякоўскай галерэі, у Дзяржаўным мастацкім музеі рэспублікі, месцазнаходжанне шматлікіх не вядома.
Іосіф Аляшкевіч
Нарадзіўся ў 1777- памёр у 1830
Паходзіў зь сям’і беднага музыканта зь мястэчка Радашковічы Менскага павету. Скончыў факультэт жывапісу Віленскага ўнівэрсытэту. Пры дапамозе А. Хадкевіча быў накіраваны для ўдасканаленьня майстэрства ў Дрэздэн і Парыж. Вярнуўшыся на Радзіму, некаторы час жыў у Віленскай губэрні, затым пераехаў у Пецярбург, дзе быў выбраны членам Акадэміі мастацтваў. Часта прыязджаў у Беларусь, пісаў тут карціны. Стварыў партрэты вядомых беларускіх магнатаў — Адама Чартарыйскага, Лявона Сапегі, Мікалая Радзівіла, графа Плятэра і іншых.
Такім чынам, жывапіс Беларусі ў XIX cт. захаваў сваю самабытнасць і арганічна ўвайшоў у агульнаславянскую і еўрапейскую культуру. Шэдэўры беларускага жывапісу папоўнілі скарбонку сусветнай культуры.
Стр. 7
Стр. 4
